Tι σημαίνουν όλες οι λατινικές φράσεις που ακούμε καθημερινά

Από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τις εφημερίδες και τα περιοδικά, δεν υπάρχει περίπτωση να μην συναντήσουμε τη λατινική γλώσσα. Αν και πολλοί από εμάς την έχουμε διδαχθεί, σχεδόν πάντα “σκαλώνουμε” σε αυτή την φράση, που έχουμε ακούσει πολλές φορές, αλλά δεν θυμόμαστε τι ακριβώς σημαίνει.
Επειδή λοιπόν η λατινική γλώσσα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και καθημερινότητάς μας, καλό είναι να θυμηθούμε ξανά τις πιο κοινές φράσεις και γιατί όχι να ξεκινήσουμε να τις βάζουμε περισσότερο στη ζωή μας.
Τα λατινικά είναι η γλώσσα που μιλούσαν αρχικά στην περιοχή γύρω από τη Ρώμη, το λεγόμενο Λάτιο. Έγινε πολύ σημαντική ως επίσημη γλώσσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Όλες οι ρομανικές γλώσσες (γνωστές και ως λατινογενείς) προέρχονται από τα λατινικά και πολλές λατινικές λέξεις υπάρχουν στις σύγχρονες γλώσσες όπως τα αγγλικά.

Οι πιο σημαντικές φράσεις
a posteriori              [συμπέρασμα] μετά από εμπειρική παρατήρηση
a priori                     εκ των προτέρων, θεωρητικά, χωρίς παρατήρηση
ad hoc                     γι 'αυτό ειδικά
advocatus diaboli    ο δικηγόρος του διαβόλου
alma mater             τροφός μητέρα (χρήσ. για πανεπιστήμια)
alter ego                ο άλλος εαυτός
altera pars              η άλλη πλευρά
a cappella              στην εκκλησία (μτφ., χωρίς τη συνοδεία μουσικής)
anno domini          [κατά] το έτος του Κυρίου
aqua fortis             νιτρικό οξύ
aqua vitae            νερό της ζωής (χρησ. για αλκοολούχα ποτά)
audio, video, disco   ακούω, βλέπω, μαθαίνω
aurora borealis        βόρειο σέλας
ave maria                χαίρε Μαρία
bona fide                 με καλή πίστη
bona fortuna           καλή τύχη
casus belli              αιτία πολέμου
corpus Christi         το σώμα του Χριστού
cui bono?               ποιος ωφελείται (ποιος είχε κίνητρο)
cum laude              μετά επαίνου
curriculum vitae     πορεία της ζωής (βιογραφικό σημείωμα)
de facto                 εμπράκτως  εκ των πραγμάτων
de iure                   σύμφωνα με το νόμο δικαιωματικά
de profundis          εκ βαθέων (Ψαλμοί Δαβίδ)
erga omnes           έναντι όλων
ex cathedra           από καθέδρας
ex libris                  από τη βιβλιοθήκη, από τη βιβλιογραφία
ex officio                 από θέσεως ισχύος
habeas corpus       πρέπει να έχεις το σώμα (πρέπει να δικαιολογείς την δίκη)
habemus Papam!   έχουμε Πάπα (στην αναγγελία εκλογής Πάπα)
hic et nunc              εδώ και τώρα
homo erectus         όρθιος άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος)
homo sapiens        έμφρων άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος)
homo universalis   άνθρωπος με γενικά ενδιαφέροντα και πολλές γνώσεις
honoris gratia        τιμής ένεκεν
in absentia            ερήμην
in extremis            στα άκρα, σε ακραία περίπτωση, στην εσχάτη περίπτωση
in memoriam         εις μνήμην
in nomine domini  εις το όνομα του Κυρίου
in principio            επί της αρχής
in promptu            με ετοιμότητα, άμεσα (γρήγορα)
in situ                   επί τόπου, αυτοψία
in vitro                  στο γυαλί (μτφ. σε τεχνητές συνθήκες, στο εργαστήριο)
in vivo                  σε πραγματικές συνθήκες
ipso facto           με βάση το γεγονός αυτό καθαυτό
lapsus calami     τυπογραφικό λάθος
lapsus linguae    γλωσσικό ολίσθημα
lingua franca      Γαλλική γλώσσα (μτφ., οικουμενική γλώσσα)
Magna Carta      μεγάλο χαρτί, η σύμβαση των δικαιωμάτων του 1215 (Αγγλία)
magna cum laude με μεγάλο έπαινο
magnum opus   το μεγάλο έργο [της ζωής]
manus in mano  χέρι-χέρι
mare nostrum    η θάλασσά μας (η Μεσόγειος)
mea culpa          λάθος μου
memorandum      υπόμνημα, μνημόνιο
modus vivendi    τρόπος ζωής
moratorium        καθυστέρηση
mutatis mutandis   μετά τις απαραίτητες αλλαγές, τηρουμένων των αναλογιών
novus ordo        νέα τάξη
Opus Dei          έργο του Θεού (παραθρησκευτική οργάνωση των Καθολικών)
pater familias   ο πατέρας της οικογένειας
pax romana      ρωμαϊκή ειρήνη
per capita          κατά κεφαλήν
per cent            τοις εκατό
per se               καθ' ευατόν, μόνος του, μόνο του
persona non grata   ανεπιθύμητο πρόσωπο
post hoc            μετά από αυτό
post mortem      μετά θάνατον (και αυτοψία)
primus inter pares πρώτος μεταξύ ίσων (τίτλος των Ρωμαίων αυτοκρατόρων)
pro bono [publico] για το [κοινό] καλό
pro forma           για τους τύπους (τυποποιημένο έγγραφο)
pro patria         υπέρ πατρίδος
quid pro quo    κάτι για κάτι (κάτι σε ανταπόδοση)
quo vadis?       πού πηγαίνεις;
scripta manent   τα γραπτά μένουν
sine nobilitatis    χωρίς ευγενική καταγωγή (προέλευση του SNOB)
sine qua non      εκ των ων ουκ άνευ
status quo         το κατεστημένο, η υπάρχουσα κατάσταση
sui generis         ιδιότυπος, ιδιότροπος, ιδιόμορφος
summa summarum το άθροισμα των αθροισμάτων, τελικό άθροισμα
tabula rasa       λευκή πλάκα, μετφ. άγραφο χαρτί, σε νέα βάση
terra incognita    άγνωστη γη
veni, vidi, vici     ήρθα, είδα, νίκησα
verbatim           [ακριβώς] κατά λέξη
verbatim ac litteratim κατά λέξη και κατά γράμμα
vice versa       και αντιστρόφως, ανάποδα
vivat                ζήτω


Πηγή: bovary.gr