Ο ορυκτός πλούτος της ΒορειόΑνατολικής Χαλκιδικής φυγαδεύεται στο εξωτερικό. Στα 13,6 δις ευρώ τα κέρδη της Eldorado Gold σύμφωνα με μελέτη-έκθεση του ''Π.Μ.Δ.'' Το παλαιό τέλμα Ολυμπιάδας, που είναι ένα πραγματικό
''χρυσορυχείο'' αφού περιέχει συνολικά 226.000 ουγγιές χρυσού και 1.427.000
ουγγιές αργύρου εξάγεται -μέσω του λιμένα Θεσσαλονίκης- προς τις μεταλλουργίες της Κίνας
για την απόληψη των πολύτιμων μετάλλων. Εκεί δεν μπορεί να γίνει ούτε καν η φορολόγησή του απο το ελληνικό κράτος. Στα 273,5 εκατ.δολλάρια η αξία του χρυσού και στα 24,5 εκατ.δολλάρια η αξία του αργύρου. Στα 2,6 δις δολλάρια (χωρίς τα κόστη εξόρυξης) η αξία του συμπυκνώματος αρσενοπυρίτη-σιδηροπυρίτη στο μεταλλείο ''Ολυμπιάδας'', στα 1,2 δις δολλάρια το συμπύκνωμα μολύβδου και στα 700 εκατ. δολλάρια το συμπύκνωμα ψευδαργύρου. Πως η ''Ελληνικός Χρυσός''/Eldorado Gold πούλησε άμεσα το στόκ του χρυσοφόρου πυρίτη της ''Ολυμπιάδας'' που της ''παρέδωσαν'' οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών. Η φορολόγηση της Eldorado Gold γίνεται στις νήσους Κεϊμάν και Μπαρμπέϊντος -μέσω Ολλανδίας- με ένα πλέγμα 43 θυγατρικών εταιρειών που έχει.
Στην αμέσως προηγούμενή μας ανάρτηση ασχοληθήκαμε με τον ορυκτό πλούτο στην Χαλκιδική και τα μεταλλεία Σκουριών, Ολυμπιάδας και Στρατωνίου (βλέπε εδώ) των οποίων οι μνημονιακές κυβερνήσεις πούλησαν τα εξορυκτικά δικαιώματα στην καναδική πολυεθνική Eldorado Gold, η οποία κατέχει την ''Ελληνικός Χρυσός''. Για το πως έγινε -η εξωφρενική και χωρίς λογική- παράδοση 317.000 στρεμμάτων σε μια πολυεθνική δείτε σύντομο ιστορικό στη σημείωση 1 εδώ. Ακόμη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεώρησε την μεταβίβαση παράνομη και πολύ κάτω απο την αγοραία αξία. Εν τω μεταξύ, το εξευτελιστικό τίμημα των 11.000.000 ευρώ για την πώληση των εξορυκτικών δικαιωμάτων πήγε απο την ''Ελληνικός Χρυσός'' όχι στο δημόσιο αλλά στην προηγούμενη ιδοκτήτρια την TVX. (εδώ).
Και όλα αυτά για μια απο τις σημαντικότερες σε μεταλλεύματα περιοχές του πλανήτη, αυτή της ΒορειόΑνατολικής Χαλκιδικής (παγκοσμίως γνωστής απο την αρχαιότητα εδώ).
Πρόκειται για κοιτάσματα εκατοντάδων εκατομμυρίων τόνων που περιέχουν ενδεικτικά: α.τέλματα Ολυμπιάδας: 339.810 τόνοι συμπυκνώματος αρσενοπυρίτη-σιδηροπυρίτη με περιεκτικότητα σε χρυσό και άργυρο β. κοίτασμα Σκουριών 362.127.000 τόνοι μεταλλεύματος με βαρυτομετρικό χρυσό και συμπύκνωμα χρυσού-χαλκού (7.131.400 τόνοι) γ. κοίτασμα Ολυμπιάδας με 16.509.000 τόνους μετάλλευμα με συμπύκνωμα αρσενοπυρίτη-σιδηροπυρίτη 2.488.609 τόνων, συμπύκνωμα μολύβδου 538.035 τόνων και συμπύκνωμα ψευδαργύρου 807.102 τόνων και δ. κοίτασμα ''Μαύρων Πετρών'' (ήδη εξορυγμένα 4.000.000 τόνοι μεταλλεύματος) και απομένουν 1.340.000 τόνοι, με συμπύκνωμα μολύβδου 325.132 τόνοι και συμπύκνωμα ψευδαργύρου 720.562 τόνοι. Βλέπετε αναλυτικά στο 7ο κεφάλαιο εδώ.
Με την παρούσα ανάρτηση συνεχίζουμε να παρουσιάζουμε την τραγωδία της απώλειας του ορυκτού μας πλούτου χωρίς κανένα ή με ελάχιστο όφελος για το δημόσιο συμφέρον. Είναι πραγματικά μια τραγωδία που και οι αγωνιζόμενοι πολίτες απο πολλά χωριά της περιοχής και το ''Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων'' χαρακτηρίζουν καταλήστευση δημόσιου πλούτου με την εταιρεία Eldorado Gold να έχει καθαρό κέρδος -αν ολοκληρώσει τα σχέδια της- άνω των 13,6 δισεκατομμυρίων ευρώ. Προσέξτε καθαρά κέρδη όχι μεικτά έσοδα! Και με την φορολόγηση στα πολύτιμα μεταλλεύματα χρυσού, άργυρου κλπ να είναι αδύνατη διότι εξάγονται ως μετάλλευμα στις μεταλλουργίες της Κίνας κι εκεί δεν είναι κανένας εκπρόσωπος του δημοσίου για να φορολογήσει τις εκατοντάδες χιλιάδες ουγγιές χρυσού και αργύρου που παράγονται. Κι αν σκεφτεί κανείς ότι τουλάχιστον η εταιρεία φορολογείται απο το Ελληνικό κράτος για τις εργασίες της εδώ, κάνει λάθος. Η φορολόγηση της Eldorado Gold γίνεται στις νήσους Κεϊμάν και Μπαρμπέϊντος -μέσω Ολλανδίας- με ένα πλέγμα 43 θυγατρικών εταιρειών που έχει. Δείτε αναλυτικά πως γίνεται αυτό και δεν φορολογείται στην Ελλάδα απο πορίσματα έρευνας Ολλανδικής ΜΚΟ που ασχολήθηκε διεξοδικά με την συγκεκριμένη εταιρεία εδώ αλλά και εδώ. *** Ας δούμε παρακάτω τι τελικά απομένει ως δημόσιο όφελος απο την πώληση των εξορυκτικών δικαιωμάτων των 317.000 στρεμμάτων της Χαλκιδικής στην Eldorado Gold.(δείτε εδώ) Είναι τα πράγματα όπως τα παρουσιάζει η εταιρεία και υποστηρίζουν ενίοτε και οι κυβερνήσεις (με τις κρατικές υπηρεσίες);
για την απόληψη των πολύτιμων μετάλλων. Εκεί δεν μπορεί να γίνει ούτε καν η φορολόγησή του απο το ελληνικό κράτος. Στα 273,5 εκατ.δολλάρια η αξία του χρυσού και στα 24,5 εκατ.δολλάρια η αξία του αργύρου. Στα 2,6 δις δολλάρια (χωρίς τα κόστη εξόρυξης) η αξία του συμπυκνώματος αρσενοπυρίτη-σιδηροπυρίτη στο μεταλλείο ''Ολυμπιάδας'', στα 1,2 δις δολλάρια το συμπύκνωμα μολύβδου και στα 700 εκατ. δολλάρια το συμπύκνωμα ψευδαργύρου. Πως η ''Ελληνικός Χρυσός''/Eldorado Gold πούλησε άμεσα το στόκ του χρυσοφόρου πυρίτη της ''Ολυμπιάδας'' που της ''παρέδωσαν'' οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών. Η φορολόγηση της Eldorado Gold γίνεται στις νήσους Κεϊμάν και Μπαρμπέϊντος -μέσω Ολλανδίας- με ένα πλέγμα 43 θυγατρικών εταιρειών που έχει.
Στην αμέσως προηγούμενή μας ανάρτηση ασχοληθήκαμε με τον ορυκτό πλούτο στην Χαλκιδική και τα μεταλλεία Σκουριών, Ολυμπιάδας και Στρατωνίου (βλέπε εδώ) των οποίων οι μνημονιακές κυβερνήσεις πούλησαν τα εξορυκτικά δικαιώματα στην καναδική πολυεθνική Eldorado Gold, η οποία κατέχει την ''Ελληνικός Χρυσός''. Για το πως έγινε -η εξωφρενική και χωρίς λογική- παράδοση 317.000 στρεμμάτων σε μια πολυεθνική δείτε σύντομο ιστορικό στη σημείωση 1 εδώ. Ακόμη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεώρησε την μεταβίβαση παράνομη και πολύ κάτω απο την αγοραία αξία. Εν τω μεταξύ, το εξευτελιστικό τίμημα των 11.000.000 ευρώ για την πώληση των εξορυκτικών δικαιωμάτων πήγε απο την ''Ελληνικός Χρυσός'' όχι στο δημόσιο αλλά στην προηγούμενη ιδοκτήτρια την TVX. (εδώ).
Και όλα αυτά για μια απο τις σημαντικότερες σε μεταλλεύματα περιοχές του πλανήτη, αυτή της ΒορειόΑνατολικής Χαλκιδικής (παγκοσμίως γνωστής απο την αρχαιότητα εδώ).
Πρόκειται για κοιτάσματα εκατοντάδων εκατομμυρίων τόνων που περιέχουν ενδεικτικά: α.τέλματα Ολυμπιάδας: 339.810 τόνοι συμπυκνώματος αρσενοπυρίτη-σιδηροπυρίτη με περιεκτικότητα σε χρυσό και άργυρο β. κοίτασμα Σκουριών 362.127.000 τόνοι μεταλλεύματος με βαρυτομετρικό χρυσό και συμπύκνωμα χρυσού-χαλκού (7.131.400 τόνοι) γ. κοίτασμα Ολυμπιάδας με 16.509.000 τόνους μετάλλευμα με συμπύκνωμα αρσενοπυρίτη-σιδηροπυρίτη 2.488.609 τόνων, συμπύκνωμα μολύβδου 538.035 τόνων και συμπύκνωμα ψευδαργύρου 807.102 τόνων και δ. κοίτασμα ''Μαύρων Πετρών'' (ήδη εξορυγμένα 4.000.000 τόνοι μεταλλεύματος) και απομένουν 1.340.000 τόνοι, με συμπύκνωμα μολύβδου 325.132 τόνοι και συμπύκνωμα ψευδαργύρου 720.562 τόνοι. Βλέπετε αναλυτικά στο 7ο κεφάλαιο εδώ.
Με την παρούσα ανάρτηση συνεχίζουμε να παρουσιάζουμε την τραγωδία της απώλειας του ορυκτού μας πλούτου χωρίς κανένα ή με ελάχιστο όφελος για το δημόσιο συμφέρον. Είναι πραγματικά μια τραγωδία που και οι αγωνιζόμενοι πολίτες απο πολλά χωριά της περιοχής και το ''Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων'' χαρακτηρίζουν καταλήστευση δημόσιου πλούτου με την εταιρεία Eldorado Gold να έχει καθαρό κέρδος -αν ολοκληρώσει τα σχέδια της- άνω των 13,6 δισεκατομμυρίων ευρώ. Προσέξτε καθαρά κέρδη όχι μεικτά έσοδα! Και με την φορολόγηση στα πολύτιμα μεταλλεύματα χρυσού, άργυρου κλπ να είναι αδύνατη διότι εξάγονται ως μετάλλευμα στις μεταλλουργίες της Κίνας κι εκεί δεν είναι κανένας εκπρόσωπος του δημοσίου για να φορολογήσει τις εκατοντάδες χιλιάδες ουγγιές χρυσού και αργύρου που παράγονται. Κι αν σκεφτεί κανείς ότι τουλάχιστον η εταιρεία φορολογείται απο το Ελληνικό κράτος για τις εργασίες της εδώ, κάνει λάθος. Η φορολόγηση της Eldorado Gold γίνεται στις νήσους Κεϊμάν και Μπαρμπέϊντος -μέσω Ολλανδίας- με ένα πλέγμα 43 θυγατρικών εταιρειών που έχει. Δείτε αναλυτικά πως γίνεται αυτό και δεν φορολογείται στην Ελλάδα απο πορίσματα έρευνας Ολλανδικής ΜΚΟ που ασχολήθηκε διεξοδικά με την συγκεκριμένη εταιρεία εδώ αλλά και εδώ. *** Ας δούμε παρακάτω τι τελικά απομένει ως δημόσιο όφελος απο την πώληση των εξορυκτικών δικαιωμάτων των 317.000 στρεμμάτων της Χαλκιδικής στην Eldorado Gold.(δείτε εδώ) Είναι τα πράγματα όπως τα παρουσιάζει η εταιρεία και υποστηρίζουν ενίοτε και οι κυβερνήσεις (με τις κρατικές υπηρεσίες);
Α. ''Δημόσιο όφελος'' τι απομένει;
-Η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος σχετίζεται αποκλειστικά με την εγχώρια μεταλλουργική επεξεργασία των συμπυκνωμάτων που θα παράγει προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας (ήτοι καθαρά μέταλλα: χρυσό, αργυρό, χαλκό) αυξάνοντας την αξία των εξαγωγών και συνεισφέροντας ουσιαστικά στο ταμείο του κράτους. Αυτός είναι ο στόχος της σύμβασης και ο λόγος που η πολιτεία προώθησε την υλοποίηση του Επενδυτικού Σχεδίου της Ελληνικός Χρυσός, παρά τις αδιαμφισβήτητες περιβαλλοντικές του επιπτώσεις.
Θα περίμενε κανείς ότι το Δημόσιο θα επεδίωκε τη μεγαλύτερη δυνατή αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της Χαλκιδικής και ότι η Ελληνικός Χρυσός θα είχε σχεδιάσει μια ''επένδυση'' που θα επεξεργαζόταν μεταλλουργικά το μεγαλύτερο μέρος, αν όχι το σύνολο των μεταλλευτικών αποθεμάτων της περιοχής. Ένα τέτοιο επενδυτικό σχέδιο που θα εκμεταλλευόταν τον μεγαλύτερο ορυκτό πλούτο της χώρας, αφήνοντας ουσιαστικά έσοδα στα δημόσια ταμεία, θα ήταν ίσως δικαιολογημένη η Διοίκηση να το προωθήσει.
-Η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος σχετίζεται αποκλειστικά με την εγχώρια μεταλλουργική επεξεργασία των συμπυκνωμάτων που θα παράγει προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας (ήτοι καθαρά μέταλλα: χρυσό, αργυρό, χαλκό) αυξάνοντας την αξία των εξαγωγών και συνεισφέροντας ουσιαστικά στο ταμείο του κράτους. Αυτός είναι ο στόχος της σύμβασης και ο λόγος που η πολιτεία προώθησε την υλοποίηση του Επενδυτικού Σχεδίου της Ελληνικός Χρυσός, παρά τις αδιαμφισβήτητες περιβαλλοντικές του επιπτώσεις.
Θα περίμενε κανείς ότι το Δημόσιο θα επεδίωκε τη μεγαλύτερη δυνατή αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της Χαλκιδικής και ότι η Ελληνικός Χρυσός θα είχε σχεδιάσει μια ''επένδυση'' που θα επεξεργαζόταν μεταλλουργικά το μεγαλύτερο μέρος, αν όχι το σύνολο των μεταλλευτικών αποθεμάτων της περιοχής. Ένα τέτοιο επενδυτικό σχέδιο που θα εκμεταλλευόταν τον μεγαλύτερο ορυκτό πλούτο της χώρας, αφήνοντας ουσιαστικά έσοδα στα δημόσια ταμεία, θα ήταν ίσως δικαιολογημένη η Διοίκηση να το προωθήσει.
Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Ήδη με την υπογραφή της Σύμβασης Μεταβίβασης ένα κομμάτι του ορυκτού πλούτου της Χαλκιδικής, το στόκ χρυσοφόρου συμπυκνώματος αρσενοπυρίτη της Ολυμπιάδας, κυριολεκτικά χαρίστηκε στους επενδυτές. (2) Το Επενδυτικό σχέδιο, όπως εξειδικεύτηκε με τη μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), επέτρεψε την εξαγωγή κι άλλων πολύτιμων συμπυκνωμάτων. Επιπλέον, η ΜΠΕ που υποτίθεται ότι θα υλοποιούσε το στόχο της σύμβασης, τη μεταλλουργία, βασίστηκε σε μια μέθοδο απάτη και η έγκρισή της με την ΚΥΑ 201745/2011 εξασφάλισε ότι η μεταλλουργία δεν πρόκειται ποτέ να κατασκευαστεί. Ακόμα και αν μπορούσε να γίνει αυτή η μεταλλουργία, ο σχεδισμός της εταιρείας ήταν να επεξεργαστεί μεταλλουργικά μόνο ένα πολύ μικρό μέρος των συμπυκνωμάτων της περιοχής. Τέλος, μια πρόσφατη τροποποίηση του Μεταλλευτικού Κώδικα κατήργησε την ασφαλιστική δικλείδα που απαγόρευε την πώληση συμπυκνωμάτων εαν υπήρχε πρόγραμμα κατασκευής μονάδας μεταλλουργίας.
Η τοποθεσία στο μεταλλείο Ολυμπιάδας που υπήρχε το στόκ του χρυσοφόρου πυρίτη και εκμεταλλεύτηκε η Eldorado Gold με την πώλησή του στο εξωτερικό (εδώ) |
Τελικά, κομμάτι-κομμάτι,
με νόμους και διοικητικές αποφάσεις και με την έγκριση του Συμβουλίου
Επικρατείας, ο ορυκτός πλούτος της Χαλκιδικής κάνει φτερά. Το περίφημο ''δημόσιο όφελος'' απο τη ''χρυσή επένδυση'' της Χαλκιδικής, που το επικαλούνται σαν αξίωμα οι δημόσιες υπηρεσίες κάθε φορά που δίνουν νέες άδειες στην Ελληνικός Χρυσός, έχει καταντήσει ένα κέλυφος κενό περιεχομένου. Η
εξαγωγή του συνόλου των συμπυκνωμάτων χωρίς εγχώρια επεξεργασία σε
συνδυασμό με τις φορολογικές τακτικές της Edorado Gold που έχει στήσει
ένα δίκτυο θυγατρικών εταιρειών για να φυγαδεύει τα κέρδη απο την Ελλάδα
στα Μπαρμπέϊντος μέσω Ολλανδίας, (3) εγγυώνται ότι τα φορολογικά έσοδα γαι την Ελλλάδα θα είναι μηδαμινά. Στη Χαλκιδική θα μείνει μόνον η καταστροφή, τα απόβλητα και ο διχασμός που έσπειρε η εταιρεία για να πετύχει τα σχέδια της.
Σημείωση 2: Τα παλαιά τέλματα εμπλουτισμού του μεταλλείου Ολυμπιάδας ανέρχονται σε 2.140.000 τόνους. Όπως είχαμε γράψει και στη σημείωση 2 εδώ ο εμπλουτισμός των μεταλλευμάτων αποτελεί το πρώτο στάδιο της εξαγωγικής μεταλλουργίας, κατά το οποίο ένα εξορυσσόμενο μετάλλευμα διαχωρίζεται, με μεθόδους φυσικές, σε ορυκτά με οικονομικό ενδιαφέρον (συμπύκνωμα) και σε ορυκτά με ελάχιστο ή κανένα οικονομικό ενδιαφέρον (απόρριμμα). Η διεργασία της κατάτμησης συνήθως αποκαλείται μηχανική προπαρασκευή, ενώ η διεργασία του διαχωρισμού των ορυκτών αποτελεί τον καθαυτό εμπλουτισμό.
Σημείωση 3: Σχετικά με την φορολόγηση της Eldorado Gold/Ελληνικός Χρυσός, που δεν γίνεται στην Ελλάδα μπορείτε να δείτε και σχετική αναφορά (την 10.6.2015) του κ.Ν.Φίλη εδώ, ο οποίος τότε ήταν υπουργός.
Β. Ήδη ο χρυσός της Ολυμπιάδας φυγαδεύεται
στο εξωτερικό.
Με πρόσχημα
την ''αποκατάσταση'' του παλαιού τέλματος της Ολυμπιάδας, η
Eldorado Gold φυγαδεύει ''νόμιμα'' στο εξωτερικό πολλές δεκάδες εκατομμύρια
ευρώ με μηδαμινό ή εντελώς ανύπαρκτο όφελος για το Δημόσιο. Το έργο ''Απομάκρυνση,
καθαρισμός και αποκατάσταση χώρου απόθεσης παλαιών τελμάτων Ολυμπιάδας''
που αδειοδοτήθηκε με την ΚΥΑ 201745/2011, μαζί με τις
''Μεταλλευτικές-Μεταλλουργικές Εγκαταστάσεις Μεταλλαίων Κασσάνδρας'' παρουσιάστηκε
ως ένα ''περιβαλλοντικό'' έργο χωρίς οικονομικό όφελος για την εταιρεία. Η
αλήθεια είναι ό,τι το παλαιό τέλμα της Ολυμπιάδας είναι ένα πραγματικό
''χρυσορυχείο'' αφού περιέχει συνολικά 226.000 ουγγιές χρυσού και 1.427.000
ουγγιές αργύρου. (1)
Απο
την επεξεργασία των παλιών τελμάτων στο ανακαινισμένο εργοστάσιο εμπλουτισμού της Ολυμπιάδας παράγεται
ένα χρυσοφόρο και αργυρούχο συμπύκνωμα το οποίο εξάγεται μέσω του λιμένα της
Θεσσαλονίκης. Το πολύτιμο συμπύκνωμα δηλώνεται ως ''πρώτη ύλη για την
παραγωγή διοξειδίου του θείου και θειϊκού οξέως''. Αποκρύπτεται η
περιεκτικότητά του σε πολύτιμα μέταλλα και ενώ φαίνεται να
εξάγεται ως φθηνή πρώτη ύλη, στην πραγματικότητα αποστέλλεται σε μεταλλουργίες
του εξωτερικού (Κίνα) για την απόληψη των πολύτιμων μετάλλων. Τα
κέρδη της Eldorado Gold απο τον χρυσό και τον άργυρο της Ολυμπιάδας
πραγματοποιούνται στην Κίνα, μακρυά απο την Ελλάδα και τις
Ελληνικές φορολογικές αρχές. Αυτά έχουν κατατεθεί απο το
''Παρατηρητήριο'' στις αρμόδιες δικαστικές αρχές ως τμήμα της απο 12.9.2013
Αναφοράς-Καταγγελίας για τα τοξικά και επικίνδυνα της Hellas Gold που ως
προς αυτό το σκέλος της ουδεποτέ απαντήθηκε.
Ως υλικό ευτελούς αξίας εξάγεται από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης το συμπύκνωμα αρσενοπυρίτη Ολυμπιάδας, κλεισμένο μέσα σε σφραγισμένα κοντέινερς με προορισμό την Κίνα. Τα πολύτιμα μέταλλα που περιέχει, ο χρυσός και ο άργυρος, δεν δηλώνονται και φυγαδεύονται στο εξωτερικό αφορολόγητα. (εδώ) |
Σύμφωνα
με τους δικούς μας υπολογισμούς, απο τους 339.810 συνολικά τόνους χρυσοφόρου
συμπυκνώματος πυριτών που θα εξαχθούν μέσω της ΒΙ.ΠΕ. Σίνδου εκτιμάται ότι η
εταιρεία Ελληνικός Χρυσός θα εισπράξει 100 εκατ.δολάρια ή 86 εκατ. ευρώ
(εξαρτώμενο απο την τιμή του χρυσού). Με εταιρικό φόρο 26%, η απώλεια
φόρων για το Ελληνικό δημόσιο απο τον περιεχόμενο στο συμπύκνωμα χρυσό και που
δεν δηλώνονται, θα είναι της τάξεως των 22 εκατ ευρώ. Και αν εμείς
κάνουμε λάθος, ας απαντήσει το Υπουργείο Οικονομικών στον Έλληνα πολίτη που του
κλέβει τη σύνταξη αν πληρώθηκαν τα νόμιμα για τις 26.444 ουγγιές χρυσού
που παρήγαγε η Hellas Gold κατά το 2013 και τις επιπλέον 17.737 ουγγιές του
2014.
Σημείωση 1: Σύμφωνα με το ''Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων'' απο τους 2.140.000 τόνους παλαιών τελμάτων Ολυμπιάδας θα παραχθούν 339.810 τόνοι συμπυκνώματος αρσενοπυρίτη-σιδηροπυρίτη. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) που εγκρίθηκε με την ΚΥΑ 201745/2011, οι περιεκτικότητες ανά 1 τόνο συμπυκνώματος είναι:
Χρυσός (Au): περιεκτικότητα /t: 20,65gr, αποληψιμότητα:85%, απολήψιμο μέταλλο/t: 17,5gr
Άργυρος(Ag): περιεκτικότητα/t:130,88gr, αποληψιμότητα:75%,απολήψιμο μέταλλο/t: 98,16gr Ισοδύναμος Au: απολήψιμο μέταλλο/t: 0,62 ουγγιές
Η αξία ενός τόνου συμπυκνώματος για τιμή χρυσού $ 1.300/ουγγιά και αργύρου $18/ουγγιά είναι $ 817.
Κατά την ''Technical Report on the Olympias Project'' (European Goldfields 14.7.2011, σελ.78), το συνολικό μεταλλουργικό κόστος πλέον το κόστος συμπύκνωσης και η μεταφορά ανά τόνο υπολογίζεται σε: συνολικό κόστος ανά τόνο συμπυκνώματος: $ 450.
Το καθαρό κέρδος ανά τόνο συμπυκνώματος είναι $ 817-450= $ 367
Το συνολικό κέρδος για την Eldorado Gold είναι: $ 124.710.270 ή 110,2 εκατ. ευρώ.
Κάνοντας κάποιους επιπλέον υπολογισμούς για τον χρυσό και άργυρο του τέλματος Ολυμπιάδας:
Η ουγγιά χρησιμοποιείται ως μονάδα μάζας για τα κοινά εμπορεύματα κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες και ισοδυναμεί με το 1/16 της κοινής (avoirdupois) λίβρας. Παγκοσμίως, χρησιμοποιείται ως μονάδα μάζας πολύτιμων μετάλλων (και ειδικά του χρυσού) και σ’ αυτή την περίπτωση ισοδυναμεί με το 1/12 της ευγενούς (troy) λίβρας. Η ισοδυναμία σε γραμμάρια είναι: 1 κοινή ουγγία = 28,35 γραμμάρια. Τιμή χρυσού ανά ουγγιά την 21.1.2017: $ 1.210,52 εδώ Τιμή αργύρου ανά ουγγιά την 21.1.2017: $ 17,05 εδώ
Επομένως για τον χρυσό και τον άργυρο στο τέλμα Ολυμπιάδας έχουμε:
226.000 ουγγιές χρυσού * $ 1.210,52= $ 273.577.520 (δηλαδή 273,5 εκατ.δολλάρια) 1.427.000 ουγγιές αργύρου* $ 17,05= $ 24.330.350 (δηλαδή 24,5 εκατ. δολλάρια)
Σημείωση 2: Σχετικά με το παλαιό τέμα αποβλήτων εμπλουτισμού Ολυμπιάδας αναφορά κάνει το ''Παρατηρηρτήριο'' και στην αναφορά-καταγγελία του προς το Υ.πε.κα. (βλέπε εδώ). Μεταφέρουμε ένα απόσπασμα:
''Στο διάστημα 2012 – αρχές 2016, από την επεξεργασία των παλιών τελμάτων στο ανακαινισμένο για το σκοπό εργοστάσιο εμπλουτισμού της Ολυμπιάδας παραγόταν ένα χρυσοφόρο και αργυρούχο συμπύκνωμα το οποίο εξαγόταν μέσω του λιμένα της Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με την απόφαση 120/16.10.2012 της Μητροπολιτικής Επιτροπής Θεσσαλονίκης με θέμα “Γνωμοδότηση για την περιβαλλοντική αδειοδότηση της Μονάδας Αποθήκευσης Εμπορευμάτων και Ορυκτών Υλών της εταιρείας BALKAN LOGISTICS E.Π.Ε. στη ΒΙ.ΠΕ. Θεσσαλονίκης”:
“Οι ορυκτές ύλες οι οποίες θα αποθηκεύονται από την εταιρεία στην υπό εξέταση μονάδα είναι οι εξής τρεις: Συμπύκνωμα πυριτών. Αποτελεί πρώτη ύλη για την παραγωγή διοξειδίου του θείου και θειϊκού οξέος και είναι προϊόν των εξορυκτικών δραστηριοτήτων της Hellas Gold. Συμπύκνωμα ορυκτών πυρίτη, κυρίως σιδηροπυρίτη, αποτελούμενο από σίδηρο και θείο, με χημικό τύπο FeS2 και σε πολύ μικρότερη περιεκτικότητα αρσενοπυρίτη, αποτελούμενο κυρίως από σίδηρο, αρσενικό και θείο με χημικό τύπο FeAsS. To συμπύκνωμα των πυριτών περιέχει επίσης πολύ μικρές ποσότητες από άλλα ορυκτά όπως: χαλαζία, πυροτίτη, σφαλερίτη, οξείδια σιδήρου, γαληνίτη και χαλκοπυρίτη”.
Αποκρύπτεται στο παραπάνω -που εξάλλου συνοδεύει τα έγγραφα προς το αρμόδιο τελωνείο- η οποιαδήποτε αναφορά στην περιεκτικότητα αυτού η περιεκτικότητα του συμπυκνώματος πυριτών σε πολύτιμα μέταλλα και ενώ φαίνεται να εξάγεται ως φτηνή πρώτη ύλη για άλλες χρήσεις, στην πραγματικότητα αποστέλλεται σε μεταλλουργίες του εξωτερικού (Κίνα) για την απόληψη εκεί και υπέρ της Eldorado Gold των πολύτιμων μετάλλων (χρυσού και αργύρου). Τα κέρδη της ΕLDORADO GOLD από το χρυσό και τον άργυρο της Ολυμπιάδας πραγματοποιούνται λοιπόν στην Κίνα, μακριά από την Ελλάδα και τις Ελληνικές φορολογικές αρχές.'' (έγγραφη καταγγελία εδώ)
Η αξία ενός τόνου συμπυκνώματος για τιμή χρυσού $ 1.300/ουγγιά και αργύρου $18/ουγγιά είναι $ 817.
Κατά την ''Technical Report on the Olympias Project'' (European Goldfields 14.7.2011, σελ.78), το συνολικό μεταλλουργικό κόστος πλέον το κόστος συμπύκνωσης και η μεταφορά ανά τόνο υπολογίζεται σε: συνολικό κόστος ανά τόνο συμπυκνώματος: $ 450.
Το καθαρό κέρδος ανά τόνο συμπυκνώματος είναι $ 817-450= $ 367
Το συνολικό κέρδος για την Eldorado Gold είναι: $ 124.710.270 ή 110,2 εκατ. ευρώ.
Κάνοντας κάποιους επιπλέον υπολογισμούς για τον χρυσό και άργυρο του τέλματος Ολυμπιάδας:
Η ουγγιά χρησιμοποιείται ως μονάδα μάζας για τα κοινά εμπορεύματα κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες και ισοδυναμεί με το 1/16 της κοινής (avoirdupois) λίβρας. Παγκοσμίως, χρησιμοποιείται ως μονάδα μάζας πολύτιμων μετάλλων (και ειδικά του χρυσού) και σ’ αυτή την περίπτωση ισοδυναμεί με το 1/12 της ευγενούς (troy) λίβρας. Η ισοδυναμία σε γραμμάρια είναι: 1 κοινή ουγγία = 28,35 γραμμάρια. Τιμή χρυσού ανά ουγγιά την 21.1.2017: $ 1.210,52 εδώ Τιμή αργύρου ανά ουγγιά την 21.1.2017: $ 17,05 εδώ
Επομένως για τον χρυσό και τον άργυρο στο τέλμα Ολυμπιάδας έχουμε:
226.000 ουγγιές χρυσού * $ 1.210,52= $ 273.577.520 (δηλαδή 273,5 εκατ.δολλάρια) 1.427.000 ουγγιές αργύρου* $ 17,05= $ 24.330.350 (δηλαδή 24,5 εκατ. δολλάρια)
Σημείωση 2: Σχετικά με το παλαιό τέμα αποβλήτων εμπλουτισμού Ολυμπιάδας αναφορά κάνει το ''Παρατηρηρτήριο'' και στην αναφορά-καταγγελία του προς το Υ.πε.κα. (βλέπε εδώ). Μεταφέρουμε ένα απόσπασμα:
''Στο διάστημα 2012 – αρχές 2016, από την επεξεργασία των παλιών τελμάτων στο ανακαινισμένο για το σκοπό εργοστάσιο εμπλουτισμού της Ολυμπιάδας παραγόταν ένα χρυσοφόρο και αργυρούχο συμπύκνωμα το οποίο εξαγόταν μέσω του λιμένα της Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με την απόφαση 120/16.10.2012 της Μητροπολιτικής Επιτροπής Θεσσαλονίκης με θέμα “Γνωμοδότηση για την περιβαλλοντική αδειοδότηση της Μονάδας Αποθήκευσης Εμπορευμάτων και Ορυκτών Υλών της εταιρείας BALKAN LOGISTICS E.Π.Ε. στη ΒΙ.ΠΕ. Θεσσαλονίκης”:
“Οι ορυκτές ύλες οι οποίες θα αποθηκεύονται από την εταιρεία στην υπό εξέταση μονάδα είναι οι εξής τρεις: Συμπύκνωμα πυριτών. Αποτελεί πρώτη ύλη για την παραγωγή διοξειδίου του θείου και θειϊκού οξέος και είναι προϊόν των εξορυκτικών δραστηριοτήτων της Hellas Gold. Συμπύκνωμα ορυκτών πυρίτη, κυρίως σιδηροπυρίτη, αποτελούμενο από σίδηρο και θείο, με χημικό τύπο FeS2 και σε πολύ μικρότερη περιεκτικότητα αρσενοπυρίτη, αποτελούμενο κυρίως από σίδηρο, αρσενικό και θείο με χημικό τύπο FeAsS. To συμπύκνωμα των πυριτών περιέχει επίσης πολύ μικρές ποσότητες από άλλα ορυκτά όπως: χαλαζία, πυροτίτη, σφαλερίτη, οξείδια σιδήρου, γαληνίτη και χαλκοπυρίτη”.
Αποκρύπτεται στο παραπάνω -που εξάλλου συνοδεύει τα έγγραφα προς το αρμόδιο τελωνείο- η οποιαδήποτε αναφορά στην περιεκτικότητα αυτού η περιεκτικότητα του συμπυκνώματος πυριτών σε πολύτιμα μέταλλα και ενώ φαίνεται να εξάγεται ως φτηνή πρώτη ύλη για άλλες χρήσεις, στην πραγματικότητα αποστέλλεται σε μεταλλουργίες του εξωτερικού (Κίνα) για την απόληψη εκεί και υπέρ της Eldorado Gold των πολύτιμων μετάλλων (χρυσού και αργύρου). Τα κέρδη της ΕLDORADO GOLD από το χρυσό και τον άργυρο της Ολυμπιάδας πραγματοποιούνται λοιπόν στην Κίνα, μακριά από την Ελλάδα και τις Ελληνικές φορολογικές αρχές.'' (έγγραφη καταγγελία εδώ)
Παρακάτω
ένα βίντεο τραβηγμένο απο τους κατοίκους της περιοχής με εικόνες απο τα
τέλματα Ολυμπιάδας. Κατά την προβολή του βίντεο μπορείτε να διαβάσετε
τα αναπάντητα ερωτήματα που έθεσαν οι κάτοικοι. Στα λεπτά 6.25 περιγραφή
απο τους καταγράψαντες το βίντεο. Περισσότερα σχετικά με τα ερωτήματα
των κατοίκων για τα μεταλλεία Ολυμπιάδας διαβάστε στον σύνδεσμο εδώ.
Γ. Πως
χαρίστηκε στην Ελληνικός Χρυσός το στόκ του χρυσοφόρου πυρίτη
Στο διάστημα
2007-2009 η Ελληνικός Χρυσός (Eldorado Gold) πούλησε 300.000 τόνους
συμπυκνώματος πυρίτη με περιεχόμενες 240.000 ουγγιές χρυσού και 1.432.000
ουγγιές αργυρού που ήταν στοκαρισμένοι στην Ολυμπιάδα απο τη δεκαετία του 1990.
Η προηγούμενη εταιρεία TVX, που αγόρασε τα Μεταλλεία Κασσάνδρας
το 1996 μέσω σύμβασης με το Ελληνικό Δημόσιο που κυρώθηκε με το νόμο 2436/1996,
απαγορευόταν να το εκποιήσει γιατί προοριζόταν για τροφοδοσία της
μεταλλουργίας χρυσού που είχε υποχρέωση να κατασκευάσει. Το στόκ
είχε εξαιρεθεί της πώλησης των Μεταλλείων Κασσάνδρας τον Δεκέμβριο 1995 στην
TVX HELLAS και παρέμεινε στο χώρο των Μεταλλευτικών Εγκαταστάσεων
Ολυμπιάδας ως περιουσιακό στοιχείο της Εκκαθαρίστριας ΕΘΝΙΚΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ.
Η
σύμβαση του 2003 με την Ελληνικός Χρυσός που κυρώθηκε με το νόμο 3220/2004, δεν
περιλάμβανε απαγόρευση εκποίησης.
Η διαφορά ανάμεσα στις δυο συμβάσεις, του 1996 και του 2003, είναι
χαρακτηριστική. Η σύμβαση του 1996 κυρώθηκε με Νόμο μαζί με Επενδυτικό
Σχέδιο στο οποίο το στόκ και κάθε μελλοντική ποσότητα αρσενοπυρίτη ήταν
τροφοδοσία της μεταλλουργίας. Με τον τρόπο αυτό προστατευόταν το δημόσιο
συμφέρον διότι δεν δινόταν στην TVX η δυνατότητα να αποφύγει την
κατασκευή μεταλλουργίας πουλώντας τα συμπυκνώματα, όπως φαίνεται ότι
προτίθεται να κάνει τώρα η Ελληνικός Χρυσός. Η σύμβαση του 2003 τα άφησε
όλα ελεύθερα και όλα ανοικτά, στην απόλυτη διάθεση της εταιρείας.
Αν
και η πώληση του ήταν παράνομη με βάση το άρθρο 85Α του Μεταλλευτικού Κώδικα, το
πολύτιμο στόκ αρσενοπυρίτη πουλήθηκε αμέσως απο την Ελληνικός Χρυσός,
αποφέροντας στην εταιρία ένα αφορολόγητο ποσό της τάξης των 100 εκατ.ευρώ
(''αφορολόγητο'' διότι υποθέτουμε βασίμως ότι και αυτού του συμπυκνώματος η
εξαγωγή του έγινε ως φτηνή πρώτη ύλη ''για την παραγωγή θειϊκού οξέος'').
Σημειώση 1: Στην σχετική έκθεση ''Μια τεκμηριωμένη Πρόταση για αναστροφή της Σύμβασης της Ελληνικός Χρυσός'' και υπότιτλο: ''Η Απάτη της Μεταλλουργίας Flash Smelting'' του ''Παρατηρητηρίου Μεταλλευτικών Δραστηριότητων'' καταγράφονται τα εξής σημαντικά:
Τα αποθέματα Σκουριών και Ολυμπιάδας της κατηγορίας ''Measured and Indicated'', όπως ανανεώθηκαν απο την European Goldfields στις 15.7.2011, επιβεβαιώνονται και πάνε στην κατηγορία ''proven and probable''.
Τα συμπυκνώματα για τα παρακάτω μεταλλεία έχουν ως εξής: Κοίτασμα Σκουριές: 362.127.000 τόνοι Κοίτασμα Ολυμπιάδα: 16.509.000 τόνοι Κοίτασμα Μαύρες Πέτρες: 1.340.000 τόνοι
-Ο υπολογισμός γίνεται στη βάση πώλησης συμπυκνωμάτων, όπως ακριβώς κάνει η European Goldfields στην από 14.7.2011 ''Τεχνική Έκθεση Ολυμπιάδας'' και όχι της μεταλλουργίας flash smelting που είναι η βάση της ΜΠΕ και της εγκριτικής της ΚΥΑ.
-Οι υπολογισμοί γίνονται για τιμή χρυσού $ 1.300/ουγγιά, χαλκού $ 6.200/τόνο, μόλυβδου $ 2.100/ τόνο, ψευδαργύρου $ 2.000/τόνο, αργύρου $ 18.00/ουγγιά ($580/Kg).
Οι δυο πρώτες παραδοχές δεν αποτελούν δικά μας ευφάνταστα σενάρια αλλά προκύπτουν άμεσ απο τις ανακοινώσεις της Καναδικής μητρικής εατιρείας της Ελληνικός Χρυσός. Αυτά είναι τα πραγματικά σχέδια της εταιρείας και όχι αυτά που εγκρίθηκαν με την ΚΥΑ 201745/2011. Οι τιμές των μετάλλων που χρησιμοποιήσαμε ως βάση των υπολογισμών είναι υψηλότερες απο τις τιμές της ''Αναθεώρησης'' της European Goldfields, είναι ωστόσο πιο ρεαλιστικές και μάλλον χαμηλές. Σημειωτέον ότι αυτές οι τιμές θα οδηγούσαν σε μια αναθεώρηση προς τα επάνω των γεωλογικών αποθεμάτων χρυσού και χαλκού, που κάποια στιγμή αναμφίβολα θα γίνει.
Το μεταλλείο των Μαύρων Πετρών (που η Eldorado ονομάζει ''Στρατώνι'') παράγει άργυρο σαν παραπροϊόν της εξόρυξης μολύβδου (γαληνίτη). Το 2007 η τότε μητρική εταιρεία της Ελληνικός Χρυσός, European Goldfields, υπέγραψε συμφωνία προπώλησης όλου του αργύρου που θα παραχθεί απο μια έκταση 7.000 στρεμμάτων γύρω απο το μεταλλείο ''Στρατωνίου'' (Μαύρων Πετρών), σε όλη τη διάρκεια ζωής του μεταλλείου, στην εταιρεία Silver Wheaton. Το αντίτιμο ήταν $ 57,5 εκατ. δολάρια μετρητά που εισπράχθηκαν άμεσα απο τον ''Ελληνικός Χρυσός'' και ένα επιπλέον ποσό για κάθε ουγγιά αργύρου κατά την παράδοση. Τα αποθέματα αργύρου των Μαύρων Πετρών υπολογίζονταν σε 10 εκατ. ουγγιές.
Συγκεκριμένα για το κοίτασμα ''Ολυμπιάδας'' θα γίνει εξόρυξη 16.509.000 τόνων μεταλλεύματος (μετά την αναβάθμιση των αποθεμάτων) απο το οποίο θα παραχθούν συνολικά 2.488.609 τόνοι συμπυκνώματος χρυσοφόρου αρσενοπυρίτη, 538.035 τόνοι συμπυκνώματος μολύβδου, 807.102 τόνοι συμπυκνώματος ψευδαργύρου.
Για το κοίτασμα ''Ολυμπιάδας'' η αξία των ορυκτών και το κέρδος της εταιρείας βάσει της έκθεσης του ''Παρατηρητηρίου'' έχουν ως εξής: [υπενθυμίζουμε τι σημαίνει συμπύκνωμα: Ο εμπλουτισμός των μεταλλευμάτων αποτελεί το πρώτο στάδιο της εξαγωγικής μεταλλουργίας, κατά το οποίο ένα εξορυσσόμενο μετάλλευμα διαχωρίζεται, με μεθόδους φυσικές, σε ορυκτά με οικονομικό ενδιαφέρον (συμπύκνωμα) και σε ορυκτά με ελάχιστο ή κανένα οικονομικό ενδιαφέρον (απόρριμμα)].
Α. Συμπύκνωμα αρσενοπυρίτη-σιδηροπυρίτη. Ποσότητα: 2.488.609 τόνοι συμπυκνώματος με περιεκτικότητα σε χρυσό 24,7g/t και σε άργυρο 148g/t. Η αξία ενός τόνου συμπυκνώματος για τιμή χρυσού $ 1.300/ουγγιά είναι $ 1.053. Αν αφαιρεθούν τα κόστη συμπυκνώματος, μεταλλουργικά κόστη, μεταφοράς, penalties+εξευγενισμός το συνολικό κόστος ανά τόνο συμπυκνώματος είναι: $ 744. Επομένως το καθαρό κέρδος ανά τόνο συμπυκνώματος είναι: $ 1.053-744= $ 309 * 2.488.609= $ 768.362.181 ή περίπου 668 εκατομμύρια ευρώ. Σημειώστε ότι η αξία του συμπυκνώματος του μεταλλείου ''Ολυμπιάδας'' χωρίς τα κόστη, αν αυτό δηλαδή δεν εξορυχθεί και αφεθεί μέχρις ότου το ελληνικό κράτος βρει ένα σχήμα αξιοποίησης προς όφελος του Ελληνικού λαού είναι: 2.488.609*$ 1.053=$ 2.620.505.277 (2,6 δις δολλάρια).
Β. Συμπύκνωμα μολύβδου (Pb) Ποσότητα: 538.035 τόνοι συμπυκνώματος με 63% μόλυβδο και 1.800 gr άργυρο. Η μεταλλική αξία 1 τόνου συμπυκνώματος με αποληψιμότητα στη μεταλλουργία 95% είναι: $ 2.249 ενώ το συνολικό κόστος ανά τόνο συμπυκνώματος (παραγωγή-μεταλλουργία-εξευγενισμός Ag-μεταφορά) είναι: $ 809. Το καθαρό κέρδος ανά τόνο συμπυκνώματος για την εταιρεία είναι: $ 1.440. Σημειώστε ό,τι αν το συμπύκνωμα μολύβδου απο το μεταλλείο ''Ολυμπιάδας'' δεν εξοριχθεί και παραμείνει έως έχει μέχρις ότου το ελληνικό κράτος μπορέσει το ίδιο -ίσως μεταφέροντας και τεχνολογία απο το εξωτερικό για το εξορύξει- είναι συνολικής αξίας (χωρίς τα κόστη εξόρυξης): 538.035*$ 2.249= $ 1.210.040.715 (1,2 δις δολλάρια)
Γ.Συμπύκνωμα ψευδαργύρου (Zn) Ποσότητα: 807.102 τόνοι συμπυκνώματος με περιεκτικότητα σε ψευδάργυρο 51%. Η μεταλλική αξία 1 τόνου συμπυκνώματος με αποληψιμότητα στη μεταλλουργία 85% είναι: $ 867 ενώ το συνολικό κόστος ανά τόνο συμπυκνώματος (παραγωγή-μεταλλουργία-μεταφορά) είναι $ 613. Το καθαρό κέρδος ανά τόνο συμπυκνώματος είναι: $ 254. Σημειώστε ό,τι αν το συμπύκνωμα ψευδαργύρου απο το μεταλλείο ''Ολυμπιάδας'' δεν εξοριχθεί και παραμείνει έως έχει μέχρις ότου το ελληνικό κράτος μπορέσει το ίδιο -ίσως μεταφέροντας και τεχνολογία απο το εξωτερικό για το εξορύξει- είναι συνολικής αξίας (χωρίς τα κόστη εξόρυξης): 807.102*$ 867= $ 699.757.434 (700 εκατ. δολλάρια περίπου).
Σημείωση 2: Στις 25 Απριλίου 2016 το ''Παρατηρητήριο'' κατέθεσε αναφορά-καταγγελία προς το Υπ.Περιβάλλοντος σχετικά με κάποια -απο τα μέχρι σήμερα- πεπραγμένα της εταιρείας Eldorado Gold. Σύμφωνα με το ''Παρατηρητήριο'' -απο τις ανακοινώσεις της μητρικής εταιρείας- προκύπτει ότι από το 2007 σήμερα έχουν εξαχθεί 14.050 κιλά χρυσού και 90.939 κιλά αργύρου, κατά τα φαινόμενα λαθραία, δηλαδή χωρίς να δηλωθούν στις τελωνειακές αρχές. Οι ποσότητες αυτές δεν προήλθαν από κάποια παραγωγική δραστηριότητα της Ελληνικός Χρυσός αλλά της παραχωρήθηκαν χαριστικά με τη σύμβαση-σκάνδαλο του 2003. Κατά τους δικούς μας υπολογισμούς, από την πώληση αυτών των πολύτιμων μετάλλων, η Ελληνικός Χρυσός εισέπραξε ένα ποσό της τάξης των € 250 εκατ.
Το ''Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων'' ζητούσε απο το Υπε.κα.:
''Ζητούμε από το Υπουργείο Οικονομικών, στο οποίο θεωρούμε βέβαιο οτι διαβιβάστηκε η καταγγελία μας, να μας πει συγκεκριμένα τι φόρους (εισοδήματος, τέλη εκτελωνισμού και άλλους) πλήρωσε η Ελληνικός Χρυσός για την εξαγωγή αυτού του ορυκτού πλούτου.
Ζητούμε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος να μας πει αν επαληθεύεται ο ισχυρισμός ότι «η επένδυση είναι ιδιαιτέρως συμφέρουσα για την εθνική οικονομία».'' (την αναφορά-καταγγελία δείτε εδώ)
Μεταφέρουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα της αναφοράς-καταγγελίας για να δούμε τις μεθοδεύσεις της εταιρείας, της οποίας τα εξορυκτικά δικαιώματα υπέγραψαν οι μνημονιακές κυβερνήσεις και πως τεράστιες ποσότητες ορυκτού πλούτου φυγαδεύτηκαν στο εξωτερικό χωρίς καν να φορολογηθούν ή το δημόσιο να έχει κάποιο όφελος (σχετική ανάρτηση εδώ):
''...Από τις αρχές του 2007 όμως, παρά την απαγόρευση που υπαγόρευε το προαναφερθέν άρθρο 85Α του ΜΚ, η Ελληνικός Χρυσός άρχισε να ξεπουλάει το στοκ. Σε δελτίο τύπου με ημερομηνία 7.2.2007, η τότε κάτοχος του 95% της Ελληνικός Χρυσός, European Goldfields, ανακοινώνει ότι το στοκ είναι περίπου 258.000 τόνοι στην Ολυμπιάδα και 9.000 τόνοι στο Στρατώνι με 23 γρ χρυσού ανά τόνο και συνολικά 199.000 ουγγιές χρυσού. Ανακοινώνει επίσης την πώληση 184.000 τόνων (περίπου 130.000 ουγγιές χρυσού) στις Golden China, MRI Trading, Celtic Resources, Euromin, με δηλώσεις ενδιαφέροντος από τις εταιρείες για επιπλέον 132.000 τόνους”. Η τιμή που πληρώθηκε ήταν $ 500/ουγγιά (η μέση τιμή του χρυσού κατά το 2007 ήταν $ 700/ουγγιά). Δηλαδη η εταιρεία εισέπραξε $ 65 εκατ. στο εξωτερικό, χωρίς το Ελληνικό Δημόσιο να πάρει ούτε ένα ευρώ. Για τον εμπεριεχόμενο με 150,0 γρ/τόνο άργυρο, δηλαδή συνολικά 40.200 κιλά ή 1.340.000 ουγγιές, δεν γίνεται αναφορά.
Μέχρι το 2009 πουλήθηκε το σύνολο του στοκ χωρίς να γίνει καμία διευκρίνιση αν αυτό ήταν τελικά αν ήταν τελικά 267.000 ή 300.000 τόνοι και με ποια τιμή ανά ουγγιά πουλήθηκε. Να σημειωθεί επί του προκειμένου πως η τιμή του χρυσού σημείωνε εκείνη την εποχή σχεδόν συνεχή ανοδική πορεία.
Στο δελτίο τύπου της European Goldfields για τα οικονομικά αποτελέσματα του τρίτου τριμήνου 2009 στις 10.11.2009 αναφέρεται ότι στις 1 Ιανουαρίου 2009 είχαν απομείνει από το στοκ 101.000 τόνοι με περίπου 75.000 ουγγιές χρυσού – καμία πάλι αναφορά στον συμπεριεχόμενο άργυρο. Επίσης αναφέρεται ότι “η εκσκαφή του συμπυκνώματος για φόρτωση σε καράβια έδειξε ότι το βάθος της βάσης του σωρού είχε υποεκτιμηθεί σε αρκετά σημεία από τις “ιστορικές” έρευνες και υπάρχουν επιπλέον ποσότητες συμπυκνώματος από αυτές που ήταν γνωστές”. Έτσι η συνολική ποσότητα του στοκ αρσενοπυρίτη, που αρχικά εκτιμήθηκε σε 306.000 τόνους, με εμπεριεχόμενες 232.000 ουγγιές χρυσού (7.038 κιλά) και 1.550.000 αργύρου (45.900 κιλά), θα πρέπει να ήταν οπωσδήποτε μεγαλύτερη.
Με μέση τιμή πώλησης χρυσού στο συμπύκνωμα τα $ 650/ουγγιά και αργύρου $ 10,0/ουγγιά, η συνολική καθαρή και αφορολόγητη είσπραξη της εταιρείας στο εξωτερικό θα πρέπει να ήταν περί τα $ 164.000.000 ή €139.000.000.''
Σημειώση 1: Στην σχετική έκθεση ''Μια τεκμηριωμένη Πρόταση για αναστροφή της Σύμβασης της Ελληνικός Χρυσός'' και υπότιτλο: ''Η Απάτη της Μεταλλουργίας Flash Smelting'' του ''Παρατηρητηρίου Μεταλλευτικών Δραστηριότητων'' καταγράφονται τα εξής σημαντικά:
Τα αποθέματα Σκουριών και Ολυμπιάδας της κατηγορίας ''Measured and Indicated'', όπως ανανεώθηκαν απο την European Goldfields στις 15.7.2011, επιβεβαιώνονται και πάνε στην κατηγορία ''proven and probable''.
Τα συμπυκνώματα για τα παρακάτω μεταλλεία έχουν ως εξής: Κοίτασμα Σκουριές: 362.127.000 τόνοι Κοίτασμα Ολυμπιάδα: 16.509.000 τόνοι Κοίτασμα Μαύρες Πέτρες: 1.340.000 τόνοι
-Ο υπολογισμός γίνεται στη βάση πώλησης συμπυκνωμάτων, όπως ακριβώς κάνει η European Goldfields στην από 14.7.2011 ''Τεχνική Έκθεση Ολυμπιάδας'' και όχι της μεταλλουργίας flash smelting που είναι η βάση της ΜΠΕ και της εγκριτικής της ΚΥΑ.
-Οι υπολογισμοί γίνονται για τιμή χρυσού $ 1.300/ουγγιά, χαλκού $ 6.200/τόνο, μόλυβδου $ 2.100/ τόνο, ψευδαργύρου $ 2.000/τόνο, αργύρου $ 18.00/ουγγιά ($580/Kg).
Οι δυο πρώτες παραδοχές δεν αποτελούν δικά μας ευφάνταστα σενάρια αλλά προκύπτουν άμεσ απο τις ανακοινώσεις της Καναδικής μητρικής εατιρείας της Ελληνικός Χρυσός. Αυτά είναι τα πραγματικά σχέδια της εταιρείας και όχι αυτά που εγκρίθηκαν με την ΚΥΑ 201745/2011. Οι τιμές των μετάλλων που χρησιμοποιήσαμε ως βάση των υπολογισμών είναι υψηλότερες απο τις τιμές της ''Αναθεώρησης'' της European Goldfields, είναι ωστόσο πιο ρεαλιστικές και μάλλον χαμηλές. Σημειωτέον ότι αυτές οι τιμές θα οδηγούσαν σε μια αναθεώρηση προς τα επάνω των γεωλογικών αποθεμάτων χρυσού και χαλκού, που κάποια στιγμή αναμφίβολα θα γίνει.
Το μεταλλείο των Μαύρων Πετρών (που η Eldorado ονομάζει ''Στρατώνι'') παράγει άργυρο σαν παραπροϊόν της εξόρυξης μολύβδου (γαληνίτη). Το 2007 η τότε μητρική εταιρεία της Ελληνικός Χρυσός, European Goldfields, υπέγραψε συμφωνία προπώλησης όλου του αργύρου που θα παραχθεί απο μια έκταση 7.000 στρεμμάτων γύρω απο το μεταλλείο ''Στρατωνίου'' (Μαύρων Πετρών), σε όλη τη διάρκεια ζωής του μεταλλείου, στην εταιρεία Silver Wheaton. Το αντίτιμο ήταν $ 57,5 εκατ. δολάρια μετρητά που εισπράχθηκαν άμεσα απο τον ''Ελληνικός Χρυσός'' και ένα επιπλέον ποσό για κάθε ουγγιά αργύρου κατά την παράδοση. Τα αποθέματα αργύρου των Μαύρων Πετρών υπολογίζονταν σε 10 εκατ. ουγγιές.
Συγκεκριμένα για το κοίτασμα ''Ολυμπιάδας'' θα γίνει εξόρυξη 16.509.000 τόνων μεταλλεύματος (μετά την αναβάθμιση των αποθεμάτων) απο το οποίο θα παραχθούν συνολικά 2.488.609 τόνοι συμπυκνώματος χρυσοφόρου αρσενοπυρίτη, 538.035 τόνοι συμπυκνώματος μολύβδου, 807.102 τόνοι συμπυκνώματος ψευδαργύρου.
Για το κοίτασμα ''Ολυμπιάδας'' η αξία των ορυκτών και το κέρδος της εταιρείας βάσει της έκθεσης του ''Παρατηρητηρίου'' έχουν ως εξής: [υπενθυμίζουμε τι σημαίνει συμπύκνωμα: Ο εμπλουτισμός των μεταλλευμάτων αποτελεί το πρώτο στάδιο της εξαγωγικής μεταλλουργίας, κατά το οποίο ένα εξορυσσόμενο μετάλλευμα διαχωρίζεται, με μεθόδους φυσικές, σε ορυκτά με οικονομικό ενδιαφέρον (συμπύκνωμα) και σε ορυκτά με ελάχιστο ή κανένα οικονομικό ενδιαφέρον (απόρριμμα)].
Α. Συμπύκνωμα αρσενοπυρίτη-σιδηροπυρίτη. Ποσότητα: 2.488.609 τόνοι συμπυκνώματος με περιεκτικότητα σε χρυσό 24,7g/t και σε άργυρο 148g/t. Η αξία ενός τόνου συμπυκνώματος για τιμή χρυσού $ 1.300/ουγγιά είναι $ 1.053. Αν αφαιρεθούν τα κόστη συμπυκνώματος, μεταλλουργικά κόστη, μεταφοράς, penalties+εξευγενισμός το συνολικό κόστος ανά τόνο συμπυκνώματος είναι: $ 744. Επομένως το καθαρό κέρδος ανά τόνο συμπυκνώματος είναι: $ 1.053-744= $ 309 * 2.488.609= $ 768.362.181 ή περίπου 668 εκατομμύρια ευρώ. Σημειώστε ότι η αξία του συμπυκνώματος του μεταλλείου ''Ολυμπιάδας'' χωρίς τα κόστη, αν αυτό δηλαδή δεν εξορυχθεί και αφεθεί μέχρις ότου το ελληνικό κράτος βρει ένα σχήμα αξιοποίησης προς όφελος του Ελληνικού λαού είναι: 2.488.609*$ 1.053=$ 2.620.505.277 (2,6 δις δολλάρια).
Β. Συμπύκνωμα μολύβδου (Pb) Ποσότητα: 538.035 τόνοι συμπυκνώματος με 63% μόλυβδο και 1.800 gr άργυρο. Η μεταλλική αξία 1 τόνου συμπυκνώματος με αποληψιμότητα στη μεταλλουργία 95% είναι: $ 2.249 ενώ το συνολικό κόστος ανά τόνο συμπυκνώματος (παραγωγή-μεταλλουργία-εξευγενισμός Ag-μεταφορά) είναι: $ 809. Το καθαρό κέρδος ανά τόνο συμπυκνώματος για την εταιρεία είναι: $ 1.440. Σημειώστε ό,τι αν το συμπύκνωμα μολύβδου απο το μεταλλείο ''Ολυμπιάδας'' δεν εξοριχθεί και παραμείνει έως έχει μέχρις ότου το ελληνικό κράτος μπορέσει το ίδιο -ίσως μεταφέροντας και τεχνολογία απο το εξωτερικό για το εξορύξει- είναι συνολικής αξίας (χωρίς τα κόστη εξόρυξης): 538.035*$ 2.249= $ 1.210.040.715 (1,2 δις δολλάρια)
Γ.Συμπύκνωμα ψευδαργύρου (Zn) Ποσότητα: 807.102 τόνοι συμπυκνώματος με περιεκτικότητα σε ψευδάργυρο 51%. Η μεταλλική αξία 1 τόνου συμπυκνώματος με αποληψιμότητα στη μεταλλουργία 85% είναι: $ 867 ενώ το συνολικό κόστος ανά τόνο συμπυκνώματος (παραγωγή-μεταλλουργία-μεταφορά) είναι $ 613. Το καθαρό κέρδος ανά τόνο συμπυκνώματος είναι: $ 254. Σημειώστε ό,τι αν το συμπύκνωμα ψευδαργύρου απο το μεταλλείο ''Ολυμπιάδας'' δεν εξοριχθεί και παραμείνει έως έχει μέχρις ότου το ελληνικό κράτος μπορέσει το ίδιο -ίσως μεταφέροντας και τεχνολογία απο το εξωτερικό για το εξορύξει- είναι συνολικής αξίας (χωρίς τα κόστη εξόρυξης): 807.102*$ 867= $ 699.757.434 (700 εκατ. δολλάρια περίπου).
Σημείωση 2: Στις 25 Απριλίου 2016 το ''Παρατηρητήριο'' κατέθεσε αναφορά-καταγγελία προς το Υπ.Περιβάλλοντος σχετικά με κάποια -απο τα μέχρι σήμερα- πεπραγμένα της εταιρείας Eldorado Gold. Σύμφωνα με το ''Παρατηρητήριο'' -απο τις ανακοινώσεις της μητρικής εταιρείας- προκύπτει ότι από το 2007 σήμερα έχουν εξαχθεί 14.050 κιλά χρυσού και 90.939 κιλά αργύρου, κατά τα φαινόμενα λαθραία, δηλαδή χωρίς να δηλωθούν στις τελωνειακές αρχές. Οι ποσότητες αυτές δεν προήλθαν από κάποια παραγωγική δραστηριότητα της Ελληνικός Χρυσός αλλά της παραχωρήθηκαν χαριστικά με τη σύμβαση-σκάνδαλο του 2003. Κατά τους δικούς μας υπολογισμούς, από την πώληση αυτών των πολύτιμων μετάλλων, η Ελληνικός Χρυσός εισέπραξε ένα ποσό της τάξης των € 250 εκατ.
Το ''Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων'' ζητούσε απο το Υπε.κα.:
''Ζητούμε από το Υπουργείο Οικονομικών, στο οποίο θεωρούμε βέβαιο οτι διαβιβάστηκε η καταγγελία μας, να μας πει συγκεκριμένα τι φόρους (εισοδήματος, τέλη εκτελωνισμού και άλλους) πλήρωσε η Ελληνικός Χρυσός για την εξαγωγή αυτού του ορυκτού πλούτου.
Ζητούμε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος να μας πει αν επαληθεύεται ο ισχυρισμός ότι «η επένδυση είναι ιδιαιτέρως συμφέρουσα για την εθνική οικονομία».'' (την αναφορά-καταγγελία δείτε εδώ)
Μεταφέρουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα της αναφοράς-καταγγελίας για να δούμε τις μεθοδεύσεις της εταιρείας, της οποίας τα εξορυκτικά δικαιώματα υπέγραψαν οι μνημονιακές κυβερνήσεις και πως τεράστιες ποσότητες ορυκτού πλούτου φυγαδεύτηκαν στο εξωτερικό χωρίς καν να φορολογηθούν ή το δημόσιο να έχει κάποιο όφελος (σχετική ανάρτηση εδώ):
''...Από τις αρχές του 2007 όμως, παρά την απαγόρευση που υπαγόρευε το προαναφερθέν άρθρο 85Α του ΜΚ, η Ελληνικός Χρυσός άρχισε να ξεπουλάει το στοκ. Σε δελτίο τύπου με ημερομηνία 7.2.2007, η τότε κάτοχος του 95% της Ελληνικός Χρυσός, European Goldfields, ανακοινώνει ότι το στοκ είναι περίπου 258.000 τόνοι στην Ολυμπιάδα και 9.000 τόνοι στο Στρατώνι με 23 γρ χρυσού ανά τόνο και συνολικά 199.000 ουγγιές χρυσού. Ανακοινώνει επίσης την πώληση 184.000 τόνων (περίπου 130.000 ουγγιές χρυσού) στις Golden China, MRI Trading, Celtic Resources, Euromin, με δηλώσεις ενδιαφέροντος από τις εταιρείες για επιπλέον 132.000 τόνους”. Η τιμή που πληρώθηκε ήταν $ 500/ουγγιά (η μέση τιμή του χρυσού κατά το 2007 ήταν $ 700/ουγγιά). Δηλαδη η εταιρεία εισέπραξε $ 65 εκατ. στο εξωτερικό, χωρίς το Ελληνικό Δημόσιο να πάρει ούτε ένα ευρώ. Για τον εμπεριεχόμενο με 150,0 γρ/τόνο άργυρο, δηλαδή συνολικά 40.200 κιλά ή 1.340.000 ουγγιές, δεν γίνεται αναφορά.
Μέχρι το 2009 πουλήθηκε το σύνολο του στοκ χωρίς να γίνει καμία διευκρίνιση αν αυτό ήταν τελικά αν ήταν τελικά 267.000 ή 300.000 τόνοι και με ποια τιμή ανά ουγγιά πουλήθηκε. Να σημειωθεί επί του προκειμένου πως η τιμή του χρυσού σημείωνε εκείνη την εποχή σχεδόν συνεχή ανοδική πορεία.
Στο δελτίο τύπου της European Goldfields για τα οικονομικά αποτελέσματα του τρίτου τριμήνου 2009 στις 10.11.2009 αναφέρεται ότι στις 1 Ιανουαρίου 2009 είχαν απομείνει από το στοκ 101.000 τόνοι με περίπου 75.000 ουγγιές χρυσού – καμία πάλι αναφορά στον συμπεριεχόμενο άργυρο. Επίσης αναφέρεται ότι “η εκσκαφή του συμπυκνώματος για φόρτωση σε καράβια έδειξε ότι το βάθος της βάσης του σωρού είχε υποεκτιμηθεί σε αρκετά σημεία από τις “ιστορικές” έρευνες και υπάρχουν επιπλέον ποσότητες συμπυκνώματος από αυτές που ήταν γνωστές”. Έτσι η συνολική ποσότητα του στοκ αρσενοπυρίτη, που αρχικά εκτιμήθηκε σε 306.000 τόνους, με εμπεριεχόμενες 232.000 ουγγιές χρυσού (7.038 κιλά) και 1.550.000 αργύρου (45.900 κιλά), θα πρέπει να ήταν οπωσδήποτε μεγαλύτερη.
Με μέση τιμή πώλησης χρυσού στο συμπύκνωμα τα $ 650/ουγγιά και αργύρου $ 10,0/ουγγιά, η συνολική καθαρή και αφορολόγητη είσπραξη της εταιρείας στο εξωτερικό θα πρέπει να ήταν περί τα $ 164.000.000 ή €139.000.000.''
***
Μια τελευταία εξέλιξη στις 26 Ιανουαρίου 2017 έρχεται απο το ευρωκοινοβούλιο (δείτε εδώ). Να μείνουν ανοικτές οι
δύο αναφορές κατά της δήθεν επένδυσης αποφάσισε η Επιτροπή Αναφορών του
ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, ενώ υπέρ της περαιτέρω διερεύνησης του θέματος
τάχθηκαν όλοι οι Έλληνες ευρωβουλευτές που ήταν παρόντες στην Επιτροπή.
Μεταφέρουμε
ένα μικρό απόσπασμα -για ενημερωτικούς λόγους- ενός εκ των πέντε
ευρωβουλευτών απο τις καταθέσεις τους στο ευρωκοινοβούλιο:
''Ας δούμε λοιπόν γιατί η συγκεκριμένη επένδυση κάνει κουρελόχαρτο τις Διεθνείς Συνθήκες και τις οδηγίες της Ε.Ε.
Έχετε μπροστά σας το χάρτη που αποτυπώνει την τοποθεσία της επένδυσης.
Βλέπετε τα τρία μεταλλεία που πρόκειται να λειτουργήσουν.
Βλέπετε το υπόγειο τούνελ μήκους 8.5 χιλιομέτρων που θα καταλήξει σε βάθος 650 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Βλέπετε το ενεργό σεισμικό ρήγμα, το οποίο έδωσε σεισμό 7.2 ρίχτερ το 1932.
Βλέπετε και τη χαρακτηρισμένη περιοχή Natura, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο της επένδυσης, με δεκάδες απόλυτα προστατευόμενα είδη χλωρίδας και πανίδας.
Έχετε μπροστά σας το χάρτη που αποτυπώνει την τοποθεσία της επένδυσης.
Βλέπετε τα τρία μεταλλεία που πρόκειται να λειτουργήσουν.
Βλέπετε το υπόγειο τούνελ μήκους 8.5 χιλιομέτρων που θα καταλήξει σε βάθος 650 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Βλέπετε το ενεργό σεισμικό ρήγμα, το οποίο έδωσε σεισμό 7.2 ρίχτερ το 1932.
Βλέπετε και τη χαρακτηρισμένη περιοχή Natura, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο της επένδυσης, με δεκάδες απόλυτα προστατευόμενα είδη χλωρίδας και πανίδας.
Σε αυτή τη μικρή έκταση θα σας πω τι θα γίνεται επί 24ώρου βάσης. Θα εκρήγνυνται 6 τόνοι εκρηκτικά, σκόνη μόνο από το μεταλλείο των Σκουριών θα ανέρχεται σε 3.116 τόνους ανά ώρα, θα εξορύσσονται 24.000 τόνοι από βάθη που θα φτάσουν τα 700 μέτρα, θα αποτίθενται χιλιάδες τόνοι συμπυκνωμένων υπολειμμάτων με επικίνδυνα μέταλλα.
Σε σημείο δε πάνω στο ρήγμα προβλέπεται η απόθεση υπολειμμάτων περιεκτικότητας 450.000 τόνων αρσενικού.
Οι συνέπειες όλων αυτών:
Θα υπάρξει πτώση της στάθμης του νερού κατά 600 μέτρα και ερημοποίηση.
Θα ρυπανθούν επιφανειακά και υπόγεια νερά με θειικό οξύ, ενώ μιλάμε για την περιοχή που έχει τη μεγαλύτερη δασοκάλυψη και τα μεγαλύτερα αποθέματα πόσιμου νερού σε όλη τη χερσόνησο.
Θα υπάρξουν μόνιμες και μη αναστρέψιμες ζημίες στα αρχέγονα δάση της περιοχής, στο τοπίο και στη βιοποικιλότητα
Θα προκύψει εκτεταμένη ρύπανση από βαρέα μέταλλα του εδάφους, της χλωρίδας της πανίδας και των καλλιεργειών και άρα και της διατροφικής αλυσίδας''.
Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (9.2.2017)
Σε σημείο δε πάνω στο ρήγμα προβλέπεται η απόθεση υπολειμμάτων περιεκτικότητας 450.000 τόνων αρσενικού.
Οι συνέπειες όλων αυτών:
Θα υπάρξει πτώση της στάθμης του νερού κατά 600 μέτρα και ερημοποίηση.
Θα ρυπανθούν επιφανειακά και υπόγεια νερά με θειικό οξύ, ενώ μιλάμε για την περιοχή που έχει τη μεγαλύτερη δασοκάλυψη και τα μεγαλύτερα αποθέματα πόσιμου νερού σε όλη τη χερσόνησο.
Θα υπάρξουν μόνιμες και μη αναστρέψιμες ζημίες στα αρχέγονα δάση της περιοχής, στο τοπίο και στη βιοποικιλότητα
Θα προκύψει εκτεταμένη ρύπανση από βαρέα μέταλλα του εδάφους, της χλωρίδας της πανίδας και των καλλιεργειών και άρα και της διατροφικής αλυσίδας''.
Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (9.2.2017)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Προσβλητικά και υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται.