Η Αρήτη ήταν σύγχρονη του Σωκράτη. ∆ίδασκε φιλοσοφία στη σχολή της Αττικής. Ήτανε κόρη του Αριστίππου, του ιδρυτή της Κυρηναϊκής Σχολής της φιλοσοφίας. Ακόµη και την εποχή του Βοκάκιου (1313-1375 µ.Χ.) χίλια χρόνια αργότερα µνηµονευόταν ως πολύτιµη πηγή γνώσεων, συγγραφέας 40 βιβλίων, και δασκάλα περισσοτέρων από 110 φιλοσόφων. Ο γιος της Αρίστιππος επίσης φιλόσοφος, συνέχισε την οικογενειακή παράδοση ως διευθυντής της Κυρηναϊκής Σχολής. Ονομάστηκε «Μητροδίδακτος», επειδή διδάχτηκε τη φιλοσοφία από τη µητέρα του, πράγµα σπάνιο για την εποχή εκείνη.
Κόρη του Αριστίππου, λοιπόν, ιδρυτού της Κυρηναϊκής φιλοσοφικής σχολής, η Αρετή (συναντάται και ως Αρήτη) σπούδασε στην ακαδημία του Πλάτωνος.Λέγεται ότι δίδαξε μαθηματικά, φυσική και ηθική φιλοσοφία στην Αττική για αρκετά χρόνια και ότι έγγραψε σαράντα τουλάχιστον βιβλία ποικίλου περιεχομένου, από τα οποία τα δύο περιελάμβαναν και πραγματείες για τα μαθηματικά. Μετά τον θάνατο του πατέρα της, τον διαδέχθηκε, κατόπιν εκλογής στην διεύθυνσι της Σχολής. Χαρακτηριστικό είναι ότι ανάμεσα στους μαθητές της συγκαταλέγονταν και 100 περίπου φιλόσοφοι. Ο John Morans στο βιβλίο του “Women in Science” αναφέρει ότι το επίγραμμα του τάφου της έγγραφε: Το μεγαλείο της Ελλάδος, με την ομορφιά της Ελένης, την πέννα του Αριστίππου, την ψυχή του Σωκράτους και την γλώσσα του Ομήρου”. Ο υιός της Αρετής, ο Αρίστιππος ο Νεώτερος, προήγαγε σημαντικά την Κυρηναϊκή φιλοσοφία. Κατά τον Αθηναίο (λόγιο, σοφιστή και συγγραφέα, 2ος – 3ος μ.Χ. αιώνας), η Αρετή διηγείτο στους μαθητές της το εξής ανέκδοτο: Όταν κάποιος μαθητής της Ακαδημίας ισχυρίστηκε ότι η τέχνη της αρίθμησης οφείλεται στον Παλαμήδη, ο Πλάτων τον ρώτησε “Ώστε χωρίς τον Παλαμήδη ο Αγαμέμνων δεν θα ήξερε πόσα πόδια του έδωσε η φύσις;”
Ο Πλάτωνας έγραψε ότι τιµήθηκε από τον Σωκράτη (469-399 π.Χ.) ως δασκάλα του. Ο Πλάτωνας δίδαξε δύο γυναίκες στο σχολείο του: τη Λασθένια και Αξιόθεα του Φύλου (350 π.Χ). Υπήρξε επίσης ιέρεια στην Μαντινεία της Αρκαδίας. Σήµερα, κέντρα µελετών και ιδρύµατα φέρουν το όνοµά της.
Η Διοτίμα (ενν. η γυναίκα που τιμάει το Δία) από την Αρχαία Μαντινεία τοποθετείται χρονολογικά στο β’ μισό του 5ου αι. π.Χ. και θεωρείται από πολλούς ιστορικούς στους μεγάλους κλασσικούς του αρχαίου ελληνικού κόσμου, μαζί με τους Πυθαγόρα, Σωκράτη, Ιπποκράτη και Πλάτωνα καθώς παρουσιάζεται τόσο ως Πυθαγόρεια (κατά τον Πρόκλο) φιλόσοφος όσο και ως Μεταδότρια – Μύστρια της Πυθαγόρειας αριθμοσοφίας (κατά τον Ξενοφώντα ), ο οποίος θεωρούσε ότι στη Διοτίμα δεν ήταν άγνωστα τα εξαιρετικά δυσνόητα γεωμετρικά αξιώματα («ουκ άπειρος δυσσυνέτων διαγραμμάτων έστι»).
Βασικό συγγραφικό έργο , στο οποίο συναντάται εκτενώς η Διοτίμα , αποτελεί το έργο του Πλάτωνος («Συμπόσιον» ή ««Περί Έρωτος») όπου ο Σωκράτης αναγνωρίζει τη Διοτίμα ως Δασκάλα του , παραδεχόμενος ότι οφείλει τις γνώσεις και τις απόψεις του για τον Έρωτα , ο οποίος δεν έχει καμιά σχέση με την σαρκική έλξη ή τα γήινα κίνητρα αλλά αποτελεί το κίνητρο και την αναζήτηση με θέρμη οτιδήποτε Ωραίου και Αληθινού. Στα λόγια του Σωκράτους προς τους συνδιαλεγόμενους του, κυριαρχεί η αφήγηση του διαλόγου του με τη Διοτίμα , μεταφέροντάς τους, όλα όσα , διδάχθηκε προηγουμένως από την Αρκάδια Φιλόσοφο.
Στο συγκεκριμένο έργο , ο Σωκράτης παρουσιάζεται να κάνει μνεία στην Μύστρια Διοτίμα, επιθυμώντας να τεκμηριώσει τα λεγόμενα του , καθώς αφήνει κατά μέρους τη συνήθη του διαλεκτική μέθοδο, τη μαιευτική.
Στο ίδιο έργο , ο Σωκράτης αναφέρει τη Διοτίμα ως Ιέρεια στη Μαντινεία , η οποία τελούσε την «κάθαρσιν» των μολυσμένων Αθηναίων από το μεγάλο λοιμό του 429 π.Χ.
Ο Σωκράτης, απευθυνόμενος στον φίλο του Αγάθωνα, λέγει:
«Οὐ μὲν οὖν τῇ ἀληθείᾳ, φάναι, ὦ φιλούμενε Ἀγάθων, δύνασαι ἀντιλέγειν, ἐπεὶ Σωκράτει γε οὐδὲν χαλεπόν. Καὶ σὲ μέν γε ἤδη ἐάσω· τὸν δὲ λόγον τὸν περὶ τοῦ Ἔρωτος, ὅν ποτ᾽ ἤκουσα γυναικὸς Μαντινικῆς Διοτίμας, ἣ ταῦτά τε σοφὴ ἦν καὶ ἄλλα πολλά καὶ Ἀθηναίοις ποτὲ θυσαμένοις πρὸ τοῦ
λοιμοῦ δέκα ἔτη ἀναβολὴν ἐποίησε τῆς νόσου, ἣ δὴ καὶ ἐμὲ τὰ ἐρωτικὰ ἐδίδαξεν ὃν οὖν ἐκείνη ἔλεγε λόγον, πειράσομαι ὑμῖν διελθεῖν ἐκ τῶν ὡμολογημένων ἐμοὶ καὶ Ἀγάθωνι, αὐτὸς ἐπ᾽ ἐμαυτοῦ, ὅπως ἂν δύνωμαι. Δεῖ δή, ὦ Ἀγάθων, ὥσπερ σὺ διηγήσω, διελθεῖν αὐτὸν πρῶτον, τίς ἐστιν ὁ Ἔρως καὶ ποῖός τις, ἔπειτα τὰ ἔργα αὐτοῦ. Δοκεῖ οὖν μοι ῥᾷστον εἶναι οὕτω διελθεῖν, ὥς ποτέ με ἡ ξένη ἀνακρίνουσα διῄει.
Σχεδὸν γάρ τι καὶ ἐγὼ πρὸς αὐτὴν ἕτερα τοιαῦτα ἔλεγον οἷάπερ νῦν πρὸς ἐμὲ ,Ἀγάθων, ὡς εἴη ὁ Ἔρως μέγας θεός, εἴη δὲ τῶν καλῶν· ἤλεγχε δή με τούτοις τοῖς λόγοις οἷσπερ ἐγὼ τοῦτον, ὡς οὔτε καλὸς εἴη κατὰ τὸν ἐμὸν λόγον οὔτε ἀγαθός.
Δηλαδή :
«Και εσένα (Αγάθωνα) βέβαια, θα σε αφήσω τώρα. Όμως, τον λόγο για τον Έρωτα, που άκουσα κάποτε από τη Διοτίμα, μια γυναίκα από τη Μαντίνεια — που ήταν σοφή και σ’ αυτά και σε πολλά άλλα, και στους Αθηναίους όταν έκαναν θυσίες πρίν πέσει η πανούκλα, κατώρθωσε να αναβάλει την αρρώστεια γιά δέκα χρόνια, αυτή πού δίδαξε και σ’ εμένα τα ερωτικά — αυτόν λοιπόν τον λόγο, θα προσπαθήσω όσο μπορώ με δικά μου λόγια νά σας αναπτύξω, σύμφωνα με όσα συνωμολογήσαμε εγώ και ο Αγάθωνας. Πρέπει λοιπόν Αγάθωνα, όπως έκανες και συ στη διηγησή σου, πρώτα να αναπτύξω με κάθε λεπτομέρεια τι είναι Έρωτας και ποιος είναι, και στη συνέχεια να πω για τα έργα του. Μου φαίνεται λοιπόν, ότι είναι πιό εύκολο να τα αναπτύξω έτσι, όπως έκανε κάποτε και σ΄ εμένα η ξένη όταν με εξέταζε. Διότι κι εγώ σχεδόν κάτι τέτοια της έλεγα, σαν αυτό που λέει τώρα σ’ εμένα ο Αγάθωνας, ότι ο Έρωτας είναι μέγας θεός, και ότι είναι για τα καλά. Μου έκανε έλεγχο λοιπόν σ’ αυτά τα λόγια, όπως κι εγώ κάνω στον Αγάθωνα, ότι ούτε καλός είναι σύμφωνα με τόν λόγο μου ούτε αγαθός…»
Μέσω του Σωκράτους, κοινοποιείται στους συμμετέχοντες στο διάλογο, η συνομιλία του με τη Διοτίμα , όπου αναλύεται διεξοδικά η σημασία και η αληθινή υφή του έρωτα, όπου μεταξύ άλλων δηλώνει ότι ο έρως είναι «ο τόκος ( ο τοκετός ) εν τω καλώ», η αναζήτηση του ωραίου
Για τη Διοτίμα , ο Έρως , γιος του Πόρου και της Πενίας , είναι Ον που δεν είναι Αθάνατο ούτε όμως Θνητό . Είναι αιωνίως φτωχός γιατί ομοιάζει στη Μητέρα του (Πενία) . Ταυτόχρονα όμως , ρίχνει τα δίχτυα του στα ωραία και στ’αγαθά, είναι γενναίος ,ριψοκίνδυνος , ορμητικός και φοβερός κυνηγός κι όλο καινούργια τεχνάσματα σκαρώνει, επιθυμητής μα και προμηθευτής της φρόνησης, φιλοσοφώντας σ’ όλη του τη ζωή», όπως κάνουν εκείνοι που βρίσκονται στα μισά του δρόμου ανάμεσα στη γνώση και την αμάθεια, στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον πατέρα του (Πόρος).
Σχετικά με το υπαρκτό του προσώπου της Διοτίμας, δεν είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο πρόσωπο , ως Ιέρεια στο φημισμένο Μαντείο της Αρχαίας Μαντινείας ή αν αποτελεί λογοτεχνικό χαρακτήρα, πλασμένο από τον Πλάτωνα .Σε κάθε περίπτωση όμως η παρουσία της Διοτίμας από την Αρχαία Μαντινεία , δημιουργεί την εξύψωση του ρόλου της γυναίκας καθώς αποτελεί τη μοναδική γυναίκα που αναφέρεται σε ένα έργο του Πλάτωνος, το Συμπόσιο, στο οποίο οι ομιλούντες πρωταγωνιστές είναι άνδρες.
Περικτιώνη – Φυσική φιλόσοφος
Υπήρξε µαθήτρια του Πυθαγόρα (569 – 475 π.Χ.) και πιθανόν δίδασκε στη σχολή του. ∆υο από τα έργα της που έχουν διασωθεί µέχρι σήµερα και αποδίδονται σ’ αυτήν είναι η «Σοφία» και «Αρµονία της Γυναίκας».
Η Περικτιόνη λοιπόν (5ος αιώνας π.Χ.) ήταν η μητέρα του μεγάλου φιλοσόφου Πλάτωνος και πιθανώς συγγραφέας και η ίδια. Σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο, η Περικτιόνη ήταν απόγονος του Σόλωνος, του Αθηναίου νομοθέτη και σοφού[1]. Ο πατέρας της ονομαζόταν Γλαύκων, ενώ θείος της ήταν ο Κριτίας. Η Περικτιόνη παντρεύτηκε τον Αρίστωνα και απέκτησαν μαζί μία θυγατέρα, την Πωτώνη, και τρεις γιους: τον Γλαύκωνα, τον Αδείμαντο και τον Πλάτωνα. Μετά τον θάνατο του Αρίστωνος, η Περικτιόνη παντρεύτηκε τον Πυριλάμπη, Αθηναίο πολιτικό και θείο της. Μαζί του απέκτησε ένα ακόμα τέκνο, τον Αντιφώντα, ο οποίος αναφέρεται στον πλατωνικό διάλογο Παρμενίδης[3].
Σώζονται αποσπάσματα από δύο αμφισβητούμενα έργα που αποδίδονται στην Περικτιόνη. Αυτά είναι το Περί της γυναικών αρμονίας και το Περί σοφίας. Επειδή τα έργα αυτά δεν χρονολογούνται από την ίδια εποχή, συνήθως αποδίδονται σε μία «Περικτιόνη I» και μία «Περικτιόνη II» αντιστοίχως. Αμφότερα τα έργα κατατάσσονται στην ψευδο-πυθαγόρεια φιλολογία.
Το Περί της γυναικών αρμονίας ασχολείται με τα καθήκοντα μιας γυναίκας προς τον σύζυγό της, προς τον γάμο της και προς τους γονείς της. Είναι γραμμένο στην ιωνική διάλεκτο και πιθανώς γράφτηκε κατά τον ύστερο 4ο ή τον 3ο αιώνα π.Χ.[5]. Το Περί σοφίας προσφέρει ένα φιλοσοφικό ορισμό της σοφίας. Είναι γραμμένο στη δωρική διάλεκτο και πιθανώς γράφτηκε κατά τον 3ο ή τον 2ο αιώνα π.Χ. Θυµίστα – φυσική φιλόσοφος
Ήταν σύζυγος του Λέοντος, και επιστολογράφος του Επίκουρου (371 – 271 π.Χ.). Ονοµαζόταν “η θηλυκή Σόλων” και ήταν γνωστή ως φιλόσοφος. (Ο Σόλων ήταν ο µεγάλος νοµοθέτης της Αρχαίας Αθήνας).
Υπήρξε µέλος της µη δηµοφιλούς σχολής των Κυνικών. H Ιππαρχία παντρεύτηκε έναν άλλο κυνικό φιλόσοφο που λεγόταν Κράτης και επέλεξαν τον τρόπο ζωής των κυνικών. Έτσι διάλεξε µια ζωή χωρίς ανέσεις, ιδιοκτησία και τεχνητούς συμβατικούς κανόνες, συµπεριλαµβανοµένου και του γάμου. Οι κυνικοί πίστευαν ότι για να γίνουν πολίτες του σύµπαντος πρέπει να απορρίψουν την ισχύουσα κοινωνική και πολιτική τάξη πραγμάτων.
Ο Πλάτωνας αναφέρει αρκετές γυναίκες οι οποίες ήτανε αναγνωρισµένες φιλόσοφοι στην αρχαία Ελλάδα. Η Λασθινία ήτανε µία από αυτές.
Λασθενεια (4ος π.Χ. αιώνας). Η Λασθενία από την Αρκαδία ,λοιπόν, είχε μελετήσει τα έργα του Πλάτωνος και ήλθε στην Ακαδημία (του Πλάτωνος) για να σπουδάσει μαθηματικά και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνος συνέχισε τις σπουδές της κοντά στον ανεψιό του Σπεύσιππο. Αργότερα έγινε και αυτή φιλόσοφος και σύντροφος του Σπευσίππου. Σύμφωνα με τον Αριστοφάνη τον Περιπατητικό στην Λασθένεια οφείλεται και ο επόμενος ορισμός της σφαίρας : “ΣΦΑΙΡΑ ΕΣΤΙΝ ΣΧΗΜΑ ΣΤΕΡΕΟΝ ΥΠΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ, ΠΡΟΣ ΗΝ, ΑΦ’ ΕΝΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΠΑΣΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΠΙΠΤΟΥΣΑΙ ΕΥΘΕΙΑΙ ΙΣΑΙ ΑΛΛΗΛΑΙΣ ΕΙΣΙΝ”.
Θεανώ η Θουρία
Ήταν αρχαία Ελληνίδα μαθηματικός και αστρονόμος. Καταγόταν από τους Θούριους της Κάτω Ιταλίας ή Η Θεανώ από τον Κρότωνα, και άκμασε περί τον 6ο αιώνα π.Χ.. Η Θεανώ ήταν κόρη του ιατρού Βροντίνου. Υπήρξε αρχικά μαθήτρια και στη συνέχεια σύζυγός του κατά 30 χρόνια μεγαλύτερού της Πυθαγόρα.
Δίδαξε αστρονομία και μαθηματικά στις Σχολές του Πυθαγόρα στον Κρότωνα και μετά το θάνατο του συζύγου στη Σάμο. Επιμελήθηκε τη διάδοση της διδασκαλίας και του έργο του, τόσο στον κυρίως Ελλαδικό χώρο, όσο και στην Αίγυπτο, σε συνεργασία με τα παιδιά της την Δαμώ, την Μύια, την Αριγνώτη τον Μνήσαρχο και τον Τηλαύγη που ανέλαβαν με τη σειρά τους και τη διοίκηση των Πυθαγορείων σχολών. Δεύτερος σύζυγός της μετά το θάνατο του Πυθαγόρα έγινε ο επίσης στενός μαθητής του Αρίσταιος, ο οποίος και ανέλαβε για μια περίοδο το Ομακοείο και την Πυθαγόρεια κοινότητα.
Την Θεανώ την Θουρία αναφέρουν ο Αθηναίος, η Σούδα, ο Διογένης ο Λαέρτιος και ο Ιάμβλιχος. Θεωρείται η διασημότερη γυναίκα αστρονόμος και κοσμολόγος της αρχαιότητας Υπατία
Η πιο γνωστή μαθηματικός της αρχαιότητας και η πρώτη γυναίκα επιστήμονας. Ασχολήθηκε με τα μαθηματικά, την αστρονομία αλλά και την μηχανική.
Θεμιστόκλεια
Ήταν μαθηματικός και δίδαξε στον Πυθαγόρα τις αρχές της γεωμετρίας και της αριθμοσοφίας. Ο Πυθαγόρας θαύμαζε πολύ τις γνώσεις και την σοφία της και κατά τον Αριστόξενο αυτός ήταν ο λόγος που δέχτηκε αργότερα στην Σχολή του γυναίκες.
Η Θεμιστόκλεια λοιπόν (6ος αιώνας π.χ.).ήταν Μαθηματικός, αλλά και Δελφική Ιέρεια. Δίδαξε στον Πυθαγόρα αρχές της Γεωμετρίας και της Αριθμοσοφίας. Ο Διογένης ο Λαέρτιος λόγιος-συγγραφέας την αναφέρει ως Αριστόκλεια ή Θεόκλεια….
Ο Πυθαγόρας πήρε τις περισσότερες από τιςηθικές του αρχές από την Δελφική ιέρεια Θεμιστόκλεια, που συγχρόνως τον μύησε στις αρχές της αριθμοσοφίας και της γεωμετρίας.
Σύμφωνα με τον φιλόσοφο Αριστόξενο (4οςπ.Χ. αιώνας) η Θεμιστόκλεια δίδασκε μαθηματικά σε όσους από τους επισκέπτες των Δελφών είχαν την σχετική έφεσι. Ο μύθος αναφέρει ότι η Θεμιστόκλεια είχε διακοσμήσει τον βωμό του Απόλλωνος με γεωμετρικά σχήματα.
Κατά τον Αριστόξενο ο Πυθαγόρας θαύμαζε τις γνώσεις και την σοφία της Θεμιστόκλειας γεγονός που τον ώθησε να δέχεται αργότερα και στην Σχολή του γυναίκες..
Ασχολήθηκε με την γεωμετρία και γενικότερα ήταν γνώστρια πολλών γεωμετρικών θεωρημάτων.
Η Πολυγνωτη λοιπόν (7ος – 6ος π.Χ. αιώνας),όπου ο ιστορικός Λόβων ο Αργείος αναφέρει την Πολυγνώτη ως σύντροφο και μαθήτρια του Θαλού. Γνώστρια κατά τον Βοήθιο πολλών γεωμετρικών θεωρημάτων, λέγεται (μαρτυρία Βιτρουβίου), πως και αυτή συντέλεσε στην απλούστευση των αριθμητικών συμβόλων με την εισαγωγή της αρχής της ακροφωνίας, δηλαδή με την εισαγωγή αλφαβητικών γραμμάτων που αντιστοιχούσαν το καθένα σε το καθένα στο αρχικό γράμμα του ονόματος του αριθμού. Έτσι το Δ αρχικό του ΔΕΚΑ, παριστάνει τον αριθμό 10. Το Χ, αρχικό του ΧΙΛΙΑ παριστάνει τον αριθμό 1000 κοκ Κατά τον Βιτρούβιο η Πολυγνώτη διετύπωσε και απέδειξε πρώτη την πρόταση “ΕΝ ΚΥΚΛΩ Η ΕΝ ΤΩ ΗΜΙΚΥΚΛΙΩ ΓΩΝΙΑ ΟΡΘΗ ΕΣΤΙΝ”.
Αριγνώτη
Φιλόσοφος, Συγγραφέας και Μαθηματικός, κόρη του Πυθαγόρα. Έγραψε πολλά φιλοσοφικά έργα και βιβλίο μαθηματικών τα οποία δεν σώθηκαν.
Η Αίθρα ασχολήθηκε με την αριθμητική λογιστική όπου και δίδασκε στα παιδιά της Τροιζήνος. Ήταν επίσης η μητέρα του Θησέα.
Η Αιθρα (10ος – 9ος π.Χ. αιώνας),λοιπόν. μέσα από την άχλη της ιστορίας ξεπροβάλει η μυθική μορφή της Αίθρας, κόρης του βασιλιά της Τροιζήνος Πιτθέα και μάνας του Θησέως, με μία άλλη ιδιότητα άγνωστη στους πολλούς. Την ιδιότητα της δασκάλας της αριθμητικής (λογιστικής). Ιέρεια λοιπόν των απαρχών της πλέον εγκεφαλικής επιστήμης, η Αίθρα μάθαινε λογιστική (αριθμητική) στα παιδιά της Τροιζήνος, με εκείνη την πολύπλοκη μέθοδο, που προκαλεί δέος, μιας και δεν υπήρχε το μηδέν και οι αριθμοί συμβολίζονταν πολύπλοκα, αφού τα σύμβολά τους απαιτούσαν πολλές επαναλήψεις (Κρητομυκηναϊκό σύστημα αρίθμησης).
Κατά τον Πλάτωνα η Λασθινία ήταν μία από τις αναγνωρισμένες φιλοσόφους στην Αρχαία Ελλάδα Ο Πλάτωνας αναφέρει αρκετές γυναίκες οι οποίες ήτανε αναγνωρισµένες φιλόσοφοι στην αρχαία Ελλάδα. Η Λασθινία ήτανε µία από αυτές.
ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΟΣ
Υπάρχουν πολλά πράγματα είναι άγνωστα για την θέση και την
σημασία των γυναικών στην αρχαιότητα.Π.χ. μεγάλη μερίδα του κόσμου
αγνοεί ότι στην αρχαιότητα υπήρχαν «Ολυμπιακοί αγώνες» για γυναίκες
καθώς και ότι σε πανάρχαια εποχή οι γυναίκες είχαν δικαίωμα ψήφου .Σε
αυτή μας την σελίδα θα σας παρουσιάσουμε μερικές από τις γυναίκες
μαθηματικούς της αρχαιότητος.
ΑΙΘΡΑ (10ος – 9ος π.Χ. αιώνας) Μέσα από την άχλη της ιστορίας
ξεπροβάλει η μυθική μορφή της Αίθρας, κόρης του βασιλιά της Τροιζήνος
Πιτθέα και μάνας του Θησέως, με μία άλλη ιδιότητα άγνωστη στους πολλούς.
Την ιδιότητα της δασκάλας της αριθμητικής (λογιστικής). Ιέρεια λοιπόν
των απαρχών της πλέον εγκεφαλικής επιστήμης, η Αίθρα μάθαινε λογιστική
(αριθμητική) στα παιδιά της Τροιζήνος, με εκείνη την πολύπλοκη μέθοδο,
που προκαλεί δέος, μιας και δεν υπήρχε το μηδέν και οι αριθμοί
συμβολίζονταν πολύπλοκα, αφού τα σύμβολά τους απαιτούσαν πολλές
επαναλήψεις (Κρητομυκηναϊκό σύστημα αρίθμησης).
ΠΟΛΥΓΝΩΤΗ (7ος – 6ος π.Χ. αιώνας) Ο ιστορικός Λόβων ο Αργείος
αναφέρει την Πολυγνώτη ως σύντροφο και μαθήτρια του Θαλού. Γνώστρια κατά
τον Βοήθιο πολλών γεωμετρικών θεωρημάτων, λέγεται (μαρτυρία
Βιτρουβίου), πως και αυτή συντέλεσε στην απλούστευση των αριθμητικών
συμβόλων με την εισαγωγή της αρχής της ακροφωνίας, δηλαδή με την
εισαγωγή αλφαβητικών γραμμάτων που αντιστοιχούσαν το καθένα σε το καθένα
στο αρχικό γράμμα του ονόματος του αριθμού. Έτσι το Δ αρχικό του ΔΕΚΑ,
παριστάνει τον αριθμό 10. Το Χ, αρχικό του ΧΙΛΙΑ παριστάνει τον αριθμό
1000 κοκ Κατά τον Βιτρούβιο η Πολυγνώτη διετύπωσε και απέδειξε πρώτη την
πρόταση “ΕΝ ΚΥΚΛΩ Η ΕΝ ΤΩ ΗΜΙΚΥΚΛΙΩ ΓΩΝΙΑ ΟΡΘΗ ΕΣΤΙΝ”.
ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΙΑ (6ος αιώνας π.Χ.). Ο Διογένης ο Λαέρτιος
λόγιος-συγγραφέας την αναφέρει ως Αριστόκλεια ή Θεόκλεια. Ο Πυθαγόρας
πήρε τις περισσότερες από τις ηθικές του αρχές από την Δελφική ιέρεια
Θεμιστόκλεια, που συγχρόνως τον μύησε στις αρχές της αριθμοσοφίας και
της γεωμετρίας. Σύμφωνα με τον φιλόσοφο Αριστόξενο (4ος π.Χ. αιώνας) η
Θεμιστόκλεια δίδασκε μαθηματικά σε όσους από τους επισκέπτες των Δελφών
είχαν την σχετική έφεσι. Ο μύθος αναφέρει ότι η Θεμιστόκλεια είχε
διακοσμήσει τον βωμό του Απόλλωνος με γεωμετρικά σχήματα. Κατά τον
Αριστόξενο ο Πυθαγόρας θαύμαζε τις γνώσεις και την σοφία της
Θεμιστόκλειας γεγονός που τον ώθησε να δέχεται αργότερα και στην Σχολή
του γυναίκες.
ΘΕΑΝΩ (6ος π.Χ. αιώνας) Η Θεανώ από τον Κρότωνα, κόρη του γιατρού
Βροντίνου, ήταν μαθήτρια και ένθερμη οπαδός του Πυθαγόρου. Παντρεύτηκε
στην Σάμο τον μεγάλο Μύστη με τον οποίο είχε 36 χρόνια διαφορά ηλικίας.
Δίδαξε στις πυθαγόρειες σχολές της Σάμου και του Κρότωνος. Η Θεανώ
θεωρείται η ψυχή της θεωρίας των αριθμών, που έπαιξαν κυριαρχικό και
καίριο ρόλο στην πυθαγόρεια διδασκαλεία. Στην ίδια αποδίδεται η
πυθαγόρεια άποψη της “Χρυσής Τομής”. Της αποδίδονται ακόμα διάφορες
κοσμολογικές θεωρίες. Μετά τον θάνατο του Πυθαγόρου ή Θεανώ τον
διαδέχθηκε ως επικεφαλής της διασκορπισμένης πλέον κοινότητας. Με την
βοήθεια των θυγατέρων της (Δαμούς, Μυίας ή Μυρίας και Αριγνώτης) διέδωσε
το επιστημονικό και φιλοσοφικό πυθαγόρειο σύστημα σε όλη την Ελλάδα και
την Αίγυπτο. Η Θεανώ έγραψε και βιβλιογραφία του Πυθαγόρου, που χάθηκε.
Με τον Πυθαγόρα απέκτησε, εκτός από τις θυγατέρες και δύο υιούς, τον
Τηλαύγη και τον Μνήσαρχο. Ο Ιάμβλιχος την μνημονεύει ως ‘μαθηματικόν
άξιαν μνήμης κατά παιδείαν’.
ΔΑΜΩ (6ος π.Χ. αιώνας). Θυγατέρα του Πυθαγόρου και της Θεανούς δίδαξε
τα πυθαγόρεια δόγματα στην Σχολή του Κρότωνος. Μετά την διάλυσι της
Σχολής, η Δαμώ, στην οποία ο Πυθαγόρας είχε εμπιστευτεί τα γραπτά του
έργα, με την ρητή εντολή να μην τα ανακοινώσει σε αμύητους, κατέφυγε
στην Αθήνα. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα τήρησε την παραγγελία του
πατέρα της. Αργότερα όμως δημοσίευσε μόνο την γεωμετρική διδασκαλία του
Πυθαγόρου, με την βοήθεια του Φιλολάου και του Θυμαρίδα. Η έκδοσι αυτή,
που είχε (σύμφωνα με τον Ιάμβλιχο) τον τίτλο ‘Η ΠΡΟΣ ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ’.
Ήταν μία γεωμετρία ανωτέρου επιπέδου. Κατά τον Γέμινο, η κατασκευή του
κανονικού τετραέδρου και η κατασκευή του κύβου οφείλονται στην Δαμώ. Η
Δαμώ παντρεύτηκε στην Αθήνα κάποιον πυθαγόρειο και απέκτησε μία κόρη την
Βιτάλη. Ο Διογένης ο Λαέρτιος της αποδίδει την θεώρησι : “ΤΩΝ ΣΧΗΜΑΤΩΝ
ΤΟ ΚΑΛΛΙΣΤΟΝ ΣΦΑΙΡΑΝ ΕΙΝΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ, ΤΩΝ Δ’ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΚΥΚΛΟΝ’.
ΑΡΙΓΝΩΤΗ (6ος π.Χ. αιώνας). Φιλόσοφος, συγγραφέας, μαθηματικός από
την Σάμο. Ο Πορφύριος την αναφέρει ως θυγατέρα του Πυθαγόρου. “ΑΛΛΟΙ ΔΕ
ΕΚ ΘΕΑΝΟΥΣ…ΥΙΟΝ ΤΗΛΑΥΓΗ ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ ΑΝΑΓΡΑΦΟΥΣΙ ΚΑΙ ΘΥΓΑΤΕΡΑΝ ΜΥΙΑΝ, ΟΙ ΔΕ
ΚΑΙ ΑΡΙΓΝΩΤΗΝ”. Το λεξικό του Σούδα την αναφέρει ως μαθήτρια του
Πυθαγόρου “Αριγνώτη : μαθήτρια Πυθαγόρου του μεγάλου και Θεανούς, Σάμια
φιλόσοφος Πυθαγορική”. Η Αριγνώτη έγραψε πολλά φιλοσοφικά έργα και
μαθηματικό βιβλίο με τίτλο “ΠΕΡΙ ΑΡΙΘΜΩΝ” που χάθηκε. Μετά την διάλυσι
της Σχολής επέστρεψε στην Σάμο.
ΜΥΙΑ (6ος π.Χ. αιώνας).Μυία ή Μυρία, κόρη του Πυθαγόρου και της
Θεανούς. Πυθαγόρεια και η ίδια. Γυναίκα του Μίλωνος του Κροτωνιάτου.
Δίδαξε στην Σχολή του Κρότωνος. Αναφέρεται ως γνώστρια της γεωμετρίας.
Της αποδίδεται η επινόησις της τρίτης (ή εστηκυίας) μεσότητος, δηλαδή
αναλογίας.
ΔΕΙΝΩ (6ος π.Χ. αιώνας). Γυναίκα του Βροντίνου. Μαθήτρια και πεθερά
του Πυθαγόρου, γνώστρια της αριθμοσοφίας. Μελέτησε, κατά τον
Dasypodious, τους ελλιπείς αριθμούς. Ένας αριθμός λέγεται ελλιπής, όταν
οι γνήσιοι διαιρέτες του (δηλαδή οι διαιρέτες εκτός του εαυτού του), αν
προστεθούν δίνουν άθροισμα μικρότερο του ιδίου του αριθμού. Έτσι ο
αριθμός 8 είναι ελλιπής γιατί 1+2+4=7<8 p="»»">ΕΛΟΡΙΣ η Σαμία (6ος π.Χ. αιώνας).Μαθήτρια του Πυθαγόρου. Γνώστρια της Γεωμετρίας. ΦΙΝΤΥΣ (6ος π.Χ. αιώνας).Αναφέρεται και ως Φίλτυς. Μαθήτρια του Πυθαγόρου, θυγατέρα του Θέοφρη από τον Κρότωνα και αδελφή του Βυνδάκου. Δίδαξε στην Σχολή του Κρότωνος. Ο Ρωμαίος συγγραφέας Βοήθιος την αναφέρει ως εμπνεύστρια της ισότητος που συνδέει τις Πυθαγόρειες τριάδες. ΜΕΛΙΣΣΑ (6ος π.Χ. αιώνας).Μαθήτρια του Πυθαγόρου. Ασχολήθηκε με την κατασκευή κανονικών πολυγώνων. Ο Λόβων ο Αργείος γράφει για μία άγνωστη εργασία της : “Ο ΚΥΚΛΟΣ ΦΥΣΙΝ (η Μελίσσα) ΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΟΜΕΝΩΝ ΠΟΛΥΓΩΝΩΝ ΑΠΑΝΤΩΝ ΕΣΤΙ”. ΤΥΜΙΧΑ (6ος π.Χ. αιώνας).Η Τυμίχα γυναίκα του Κροτωνιάτου Μυλλίου ήταν (σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο) Σπαρτιάτισσα, γεννημένη στον Κρότωνα. Από πολύ νωρίς έγινε μέλος της Πυθαγόρειας κοινότητος . Αναφέρεται από τον Ιάμβλιχο ένα σύγγραμμά της σχετικά με τους “φίλους αριθμούς”(*6). Μετά την καταστροφή της σχολής από τους δημοκρατικούς του Κρότωνος η Τυμίχα κατέφυγε στις Συρακούσες. Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος απαίτησε από την Τυμίχα να του αποκαλύψει τα μυστικά της Πυθαγόρειας διδασκαλείας έναντι μεγάλης αμοιβής. Αυτή αρνήθηκε κατηγορηματικά και μάλιστα έκοψε με τα δόντια την γλώσσα της και την έφτυσε στο πρόσωπο του Διονυσίου. Το γεγονός αυτό αναφέρουν ο Ιππόβοτος και ο Νεάνθης ΠΤΟΛΕΜΑΪΣ (6ος π.Χ. αιώνας). Νεοπυθαγόρεια φιλόσοφος, μουσικός και μαθηματικός. Την αναφέρει ο Πορφύριος στο έργο του “ΕΙΣ ΤΑ ΑΡΜΟΝΙΚΑ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΥΠΟΜΝΗΜΑ”. Κατά τον Πορφύριο (νέοπλατωνικό φιλόσοφο του 3ου μ.Χ. αιώνα) η Πτολεμαϊς μεταξύ άλλων απέδειξε και την πρότασι : “ΕΑΝ ΔΥΟ ΑΡΙΘΜΟΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΑΝΤΕΣ ΑΛΛΗΛΟΥΣ ΠΟΙΩΣΙ ΤΙΝΑΣ, ΟΙ ΓΕΓΟΜΕΝΟΙ ΕΞ ΑΥΤΩΝ ΙΣΟΙ ΑΛΛΗΛΟΙΣ ΕΣΟΝΤΑΙ” (δηλαδή αβ=βα)
ΠΥΘΑΓΟΡΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
(γύρω στον 6ον – 5ον π.Χ. αιώνα).
ΔΙΟΤΙΜΑ από την Μαντινεία (6ος – 5ος π.Χ. αιώνας).Στο “Συμπόσιον” του
Πλάτωνος, ο Σωκράτης αναφέρεται στην Δασκάλα του Διοτίμα, ιέρεια στην
Μαντίνεια, που υπήρξε Πυθαγόρεια και γνώστρια της πυθαγόρειας
αριθμοσοφίας. Κατά μαρτυρία του Ξενοφώντος, η Διοτίμα δεν ήταν άπειρη
των πλέον δυσκολονόητων γεωμετρικών θεωρημάτων.
ΒΙΤΑΛΗ (6ος – 5ος π.Χ. αιώνας). Βιτάλη ή και Βιστάλα, κόρη της Δαμούς
και εγγονή του Πυθαγόρου. Γνώστρια των πυθαγόρειων μαθηματικών. Η Δαμώ
προτού πεθάνει της εμπιστεύτηκε τα “υπομνήματα”, δηλαδή τα φιλοσοφικά
κείμενα του πατέρα της.
ΠΕΡΙΚΤΙΟΝΗ (5ος π.Χ. αιώνας). Πυθαγόρεια φιλόσοφος, συγγραφέας και
μαθηματικός. Διάφορες πηγές την ταυτίζουν με την Περικτιόνη την μητέρα
του Πλάτωνος και κόρη του Κριτίου. Ο μαθηματικός Πλάτων, όπως και ο
φιλόσοφος Πλάτων, οφείλει την πρώτη γνωριμία του με τα μαθηματικά και
την φιλοσοφία στην Περικτιόνη. Ο Πλάτων δεν αναφέρει το παραμικρό για
την μητέρα του. Ήταν βαθιά χολωμένος μαζί της επειδή αυτή μετά από τον
θάνατο του Αρίστωνος (του πατέρα του Πλάτωνος) παντρεύτηκε με κάποιον
Αθηναίο, με το όνομα Πυριλάμπης στον οποίο αφοσιώθηκε. Στο γεγονός αυτό
ίσως οφείλεται και ο “μισογυνισμός” του μεγάλου φιλοσόφου, που παρέμεινε
μέχρι το τέλος της ζωής του άγαμος. Ο Στοβαίος στο “Ανθολόγιο” του,
γράφει για την Περικτιόνη ότι κατείχε τα της γεωμετρίας και της
αριθμητικής : “…ΓΑΜΕΤΡΙΑ ΜΕΝ ΩΝ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΑΛΛΑ ΤΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ
ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΤΙΝΑ ΤΩΝ ΕΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑΣΧΟΛΕΟΝΤΑΙ , Α ΔΕ ΣΟΦΙΑ ΠΕΡΙ
ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΓΕΝΗ ΤΩΝ ΕΟΝΤΩΝ, ΟΥΤΩΣ ΓΑΡ ΕΧΕΙ ΣΟΦΙΑ ΠΕΡΙ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΓΕΝΗ ΤΩΝ
ΕΟΝΤΩΝ”.
ΛΑΣΘΕΝΕΙΑ (4ος π.Χ. αιώνας). Η Λασθενία από την Αρκαδία είχε
μελετήσει τα έργα του Πλάτωνος και ήλθε στην Ακαδημία (του Πλάτωνος) για
να σπουδάσει μαθηματικά και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνος
συνέχισε τις σπουδές της κοντά στον ανεψιό του Σπεύσιππο. Αργότερα έγινε
και αυτή φιλόσοφος και σύντροφος του Σπευσίππου. Σύμφωνα με τον
Αριστοφάνη τον Περιπατητικό στην Λασθένεια οφείλεται και ο επόμενος
ορισμός της σφαίρας : “ΣΦΑΙΡΑ ΕΣΤΙΝ ΣΧΗΜΑ ΣΤΕΡΕΟΝ ΥΠΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ, ΠΡΟΣ ΗΝ, ΑΦ’ ΕΝΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ,
ΠΑΣΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΠΙΠΤΟΥΣΑΙ ΕΥΘΕΙΑΙ ΙΣΑΙ ΑΛΛΗΛΑΙΣ ΕΙΣΙΝ”.
ΑΞΙΟΘΕΑ (4ος π.Χ. αιώνας).Μαθήτρια και αυτή, όπως και η Λασθένεια,
της ακαδημίας του Πλάτωνος. Ήλθε στην Αθήνα από την Πελοποννησιακή πόλι
Φλιούντα. Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα μαθηματικά και την φυσική
φιλοσοφία. Αργότερα δίδαξε τις επιστήμες αυτές στην Κόρινθο και την
Αθήνα..
ΝΙΚΑΡΕΤΗ η Κορίνθια .Αναφέρεται από τον Ν. Χατζηδάκι ως “ΤΗΣ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΑΣ ΘΕΡΑΠΑΙΝΙΣ”. Την αναφέρει ακόμα και ο Ε. Σταμάτης. Από τους
αρχαίους συγγραφείς την μνημονεύει ο Στοβαίος. Κατά τον Ν. Χατζηδάκι,
στην Νικαρέτη οφείλεται η επαναδιατύπωσις και η απόδειξις του θεωρήματος
: “ΠΑΝΤΟΣ ΤΡΙΓΩΝΟΥ ΜΙΑΣ ΤΩΝ ΠΛΕΥΡΩΝ ΠΡΟΣΕΚΒΛΕΙΘΕΙΣΗΣ, Η ΕΝΤΟΣ ΓΩΝΙΑ
ΕΚΑΤΕΡΑΣ ΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΓΩΝΙΩΝ ΜΕΙΖΩΝ ΕΣΤΙ”.
ΑΡΕΤΗ η Κυρηνεία (4ος – 3ος π.Χ. αιώνας). Κόρη του Αριστίππου,
ιδρυτού της Κυρηναϊκής φιλοσοφικής σχολής, η Αρετή (συναντάται και ως
Αρήτη) σπούδασε στην ακαδημία του Πλάτωνος. Λέγεται ότι δίδαξε
μαθηματικά, φυσική και ηθική φιλοσοφία στην Αττική για αρκετά χρόνια και
ότι έγγραψε σαράντα τουλάχιστον βιβλία ποικίλου περιεχομένου, από τα
οποία τα δύο περιελάμβαναν και πραγματείες για τα μαθηματικά. Μετά τον
θάνατο του πατέρα της, τον διαδέχθηκε, κατόπιν εκλογής στην διεύθυνσι
της Σχολής. Χαρακτηριστικό είναι ότι ανάμεσα στους μαθητές της
συγκαταλέγονταν και 100 περίπου φιλόσοφοι. Ο John Morans στο βιβλίο του
“Women in Science” αναφέρει ότι το επίγραμμα του τάφου της έγγραφε : Το
μεγαλείο της Ελλάδος, με την ομορφιά της Ελένης, την πέννα του
Αριστίππου, την ψυχή του Σωκράτους και την γλώσσα του Ομήρου”.Ο υιός της Αρετής, ο Αρίστιππος ο Νεώτερος, προήγαγε σημαντικά την Κυρηναϊκή φιλοσοφία. Κατά τον Αθηναίο (λόγιο, σοφιστή και συγγραφέα, 2ος – 3ος μ.Χ. αιώνας), η Αρετή διηγείτο στους μαθητές της το εξής ανέκδοτο : Όταν κάποιος μαθητής της Ακαδημίας ισχυρίστηκε ότι η τέχνη της αρίθμησης οφείλεται στον Παλαμήδη, ο Πλάτων τον ρώτησε “Ώστε χωρίς τον Παλαμήδη ο Αγαμέμνων δεν θα ήξερε πόσα πόδια του έδωσε η φύσις;” ΠΥΘΑΪΣ (2ος π.Χ. αιώνας). Γεωμέτρης, κόρη του μαθηματικού Ζηνοδώρου. Ασχολήθηκε, μαζί με τον πατέρα της, με εμβαδά επιπέδων χωρίων. Την αναφέρει ο Ευτόκιος. Ο Θέων ο Αλεξανδρεύς (4ος μ.Χ. αιώνας) στα σχόλιά του στην “ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΙ” του Πτολεμαίου γράφει : “ΠΟΙΗΣΟΜΕΘΑ ΔΗ ΤΗΝ ΤΟΥΤΩΝ ΑΠΟΔΕΙΞΙΝ ΕΝ ΕΠΙΤΟΜΗ ΕΚ ΤΩΝ ΖΗΝΟΔΩΡΟΥ ΚΑΙ ΠΥΘΑΪΔΟΣ ΔΕΔΕΙΓΜΕΝΩΝ ΕΝ ΤΩ ΠΕΡΙ ΙΣΟΠΕΡΙΜΕΤΡΩΝ ΣΧΗΜΑΤΩΝ”. ΠΑΝΔΡΟΣΙΩΝ (4ος μ.Χ. αιώνας). Συναντάται κει ως Πάνδροσος. Αλεξανδρινή γεωμέτρης, μάλλον μαθήτρια του Πάππου, ο οποίος της αφιερώνει και το γ’ βιβλίο της “ΣΥΝΑΓΩΓΗΣ”. Η Πανδροσίων χωρίζει τα γεωμετρικά προβλήματα σε τρεις κατηγορίες : “ΤΡΙΑ ΓΕΝΗ ΕΙΝΑΙ ΤΩΝ ΕΝ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΝ ΑΥΤΩΝ ΕΠΙΠΕΔΑ ΚΑΛΕΙΣΘΑΙ, ΤΑ ΔΕ ΓΡΑΜΜΙΚΑ”.
ΥΠΑΤΙΑ (370 – 415 μ.Χ.)
ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ 2015
ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ 2009
ΦΩΤ. Lawrence Alma-Tadema
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Προσβλητικά και υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται.