Η πρόταση για τριχοτόμηση της Λιβύης ξανά στο τραπέζι

Καθώς η κατάσταση στη Λιβύη παραμένει ρευστή, έξι χρόνια μετά την ανατροπή του Muammar Gaddafi από την εξουσία, η πρόταση για τριχοτόμηση της χώρας επανέρχεται στο προσκήνιο, αυτή τη φορά από τον Sebastian Gorka, σύμβουλο του αμερικανού προέδρου Donald Trump.

Όπως, λοιπόν, αποκάλυψε ο Guradian πριν λίγες ημέρες, ο ουγγρικής καταγωγής σύμβουλος το Donald Trump, Sebastian Gorka, σε πρόσφατη συνάντησή του με ευρωπαίο διπλωμάτη σχημάτισε με πρόχειρο τρόπο τον νέο χάρτη της Λιβύης, πάνω σε μια… χαρτοπετσέτα. Με βάση τον χάρτη αυτό η επόμενη ημέρα θα βρει τη Λιβύη τριχοτομημένη, όπως ίσχυε την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το ένα κράτος θα έχει ως πρωτεύουσα την Τρίπολη, το δεύτερο θα δημιουργηθεί στον Νότο στα σύνορα με το Τσαντ και ένα τρίτο στο δυτικό κομμάτι της χώρας. Πρόκειται για πρόταση η οποία βρίσκεται πολύ κοντά στο διοικητικό μοντέλο που είχε επιβάλει η Οθωμανική Αυτοκρατορία, με τις επαρχίες της Κυρηναϊκής στα ανατολικά, της Τριπολίτιδας στα βορειοδυτικά και της Φεζάν στα νοτιοδυτικά. Το σχέδιο του Gorka έγινε δεκτό με σκεπτικισμό, αφού όπως αποκάλυψε ο Guardian, ο ευρωπαίος διπλωμάτης απάντησε πως είναι η χειρότερη δυνατή λύση για τη Λιβύη.
Ωστόσο ο Sebastian Gorka δεν είναι τυχαίος σύμβουλος του D. Trump. Προαλείφεται για τη θέση του ειδικού προεδρικού απεσταλμένου για τη Λιβύη ενώ δεν είναι ο πρώτος που εκφράζει την άποψη ότι η βορειοαφρικανική χώρα πρέπει να τριχοτομηθεί.
Στις αρχές του 2016, το think tank CESI, το οποίο λειτουργεί ως σύμβουλος του ιταλικού κοινοβουλίου, πρότεινε σε έκθεσή του τη μετατροπή της Λιβύης σε ομόσπονδο κράτος με βάση τον διοικητικό διαχωρισμό της περιόδου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μάλιστα, ο τότε αρχηγός των ιταλικών ενόπλων δυνάμεων είχε υποστηρίξει τη συγκεκριμένη πρόταση, τονίζοντας ότι μια ανεξάρτητη Κυρηναϊκή θα είχε την έγκριση και της Αιγύπτου.

Η κατάσταση σήμερα
Ουσιαστικά η Λιβύη βρίσκεται εν μέσω εμφυλίου πολέμου από το 2011, όταν και ανετράπη ο Muammar Gaddafi. Από τότε η χώρα είναι πρακτικά χωρισμένη σε δύο κοινοβούλια και δύο αντίπαλες κυβερνήσεις που ερίζουν για την εξουσία. Από τη μια υπήρχε το Γενικό Εθνικό Κογκρέσο στο οποίο κυριαρχούσε η ισλαμιστική πολιτοφυλακή “Αυγή της Λιβύης” με έδρα την Τρίπολη ενώ η κυβέρνηση που αναγνώριζε η διεθνής κοινότητα είχε την έδρα της στο Τομπρούκ. Ο κατακερματισμός της εξουσίας είναι ακόμα βαθύτερος αφού και οι δύο αντίπαλες κυβερνήσεις αποτελούνταν από χαλαρές συμμαχίες ένοπλων φυλών και ομάδων που στο παρελθόν πολεμήσει εναντίον του Gaddafi.
Οι δύο κυβερνήσεις συγκρούονταν για τον έλεγχο της χώρας μέχρι και το τέλος του 2015, οπότε και σχηματίστηκε η Κυβέρνηση Εθνικής Συνεργασίας (Government of National Accord), η οποία δεσμεύτηκε να καταπολεμήσει τις εξτρεμιστικές οργανώσεις που λυμαίνονταν τη Λιβύη. Είναι ενδεικτικό ότι στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, το ISIS βρήκε την ευκαιρία να πυκνώσει τις τάξεις του, ενισχύοντας τελικά την παρουσία του στην παραλιακή περιοχή της Σύρτης. Μόνο μετά από οκτώ μήνες σφοδρών πολεμικών επιχειρήσεων κατόρθωσε η επίσημη κυβέρνηση να ανακαταλάβει τη Σύρτη από τα μέλη του ISIS στις 17 Δεκεμβρίου του 2016.


Παρά, όμως, τη φαινομενική σταθεροποίηση του κράτους της Λιβύης και την αποτροπή επανέναρξης ενός νέου εμφυλίου πολέμου μεταξύ των ανταγωνιζομένων μερών, η κατάσταση κάθε άλλο παρά ξεκάθαρη είναι. Στην Τρίπολη έχει σχηματιστεί η Κυβέρνηση Εθνικής Συνεργασίας (GNA) με τη στήριξη της Δύσης ενώ στα ανατολικά παραμένει κυρίαρχη δύναμη ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός (ANL) με επικεφαλής τον στρατηγό Khalifa Haftar, ο οποίος υποστηρίζεται από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Ρωσία. Μάλιστα πριν λίγες εβδομάδες έλαβαν χώρα, για πρώτη φορά, συγκρούσεις μεταξύ δυνάμεων του ANL και ομάδων που πρόσκεινται στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας γύρω από την αεροπορική βάση Τάμενχαντ. Ήδη πολλοί αναλυτές προειδοποιούν για μια κατάσταση που ενδέχεται να ξεφύγει από κάθε έλεγχο.
Είναι λύση η τριχοτόμηση;
Ενώ η κατάσταση στη Λιβύη να παραμένει από εύθραυστη έως χαοτική, οι περισσότεροι αναλυτές τονίζουν ότι ούτε η τριχοτόμηση της χώρας μπορεί να αποτελέσει λύση. Και αυτό γιατί το σκηνικό που έχει διαμορφωθεί στη χώρα έχει καταστήσει παίκτες εξουσίας αμέτρητους τοπικούς παράγοντες. Είναι ενδεικτικό ότι μόλις πριν από δύο εβδομάδες υπεγράφη ειρηνευτική συμφωνία ανάμεσα σε εξήντα (!) φυλές μόνο από τη νότια Λιβύης, με την διαμεσολάβηση της ιταλικής κυβέρνησης. Στην συμφωνία γίνεται αναφορά στην καταπολέμηση των διακινητών παράτυπης μετανάστευσης, της ισλαμικής τρομοκρατίας και της ριζοσπαστικοποίησης, αλλά κανείς δεν είναι σίγουρος ότι τελικά η συμφωνία θα μπορέσει πράγματι να τηρηθεί.
Μπορεί, ο όρος «φυλές» να μην μοιάζει και τόσο απειλητικός για μια κεντρική κυβέρνηση δυτικού τύπου, όμως στην περίπτωση της Λιβύης οι φυλές αυτές είναι εξοπλισμένες με βαρύτατο οπλισμό και δύσκολα θα παραδώσουν την ισχύ που απέκτησαν μετά την πτώση του Muammar Gaddafi.
Την κατάσταση περιπλέκει περισσότερο το πετρέλαιο. Με δεδομένη την ύπαρξη πλούσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στη Λιβύη, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι οι φύλαρχοι θα θελήσουν να μοιραστούν τα κέρδη που αποφέρει ο μαύρος χρυσός με την κεντρική εξουσία. Και κεντρική εξουσία θα υπάρχει ακόμα και αν τριχοτομηθεί η Λιβύη, αφού κάθε νέο κράτος θα διαθέτει τη δική του κυβέρνηση. Συνεπώς, τονίζουν οι περισσότεροι αναλυτές, η τριχοτόμηση όχι μόνο δεν θα κλείσει ο κενό εξουσίας που προέκυψε μετά την την πτώση του Gaddafi, αλλά θα ανοίξει την όρεξη για ακόμα μεγαλύτερη διάσπαση της χώρας, σε μικρότερα μέρη.

ΠΗΓΗ: liberal.gr
Πηγές: The Guardian, Politico, The Independent