ΑΙΓΑΙΟ και Τουρκία: Γιατί και πως η Άγκυρα διεκδικεί και τον τελευταίο βράχο του

Γράφει ο ΛΑΜΠΡΟΣ ΤΖΟΥΜΗΣ Αντιστράτηγος ε.α

«Το Αγαθονήσι ανήκει στην Τουρκία, είναι τουρκική γη», δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Εμέρ Τσελίκ.

Η συγκεκριμένη δήλωση δεν προκαλεί πλέον εντύπωση γιατί παρόμοιες έχουν γίνει κατ΄ επανάληψη το τελευταίο διάστημα από Τούρκους αξιωματούχους και συνδυαζόμενη με τις καθημερινές παραβιάσεις-παραβάσεις και λοιπές τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο, καταδεικνύουν την αναβάθμιση της αναθεωρητικής στρατηγικής της Άγκυρας.

Το Αγαθονήσι είναι από τα νησιά και νησίδες που συμπεριλαμβάνονται στη λίστα EGAYDAAK του Υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας.

Η ονομασία της εν λόγω λίστας είναι το αρκτικόλεξο της φράσης «Egemenligi Anlasmalarla Yunanistan’a Devredilmemis Ada Adacιkve Kayalιklar», δηλαδή «νησιά, νησίδες και βραχονησίδες των οποίων η κυριότητα δεν παραχωρήθηκε στην Ελλάδα».

Συντάχθηκε το 1996, χρονιά που η Τουρκία προκάλεσε το θερμό επεισόδιο στα Ίμια και αντικατοπτρίζει την περίφημη θεωρία περί «γκρίζων ζωνών». Η καινοφανής αυτή θεωρία, είχε αρχίσει από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 με δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων και περιλαμβάνει 152 νησιά και νησίδες, τα περισσότερα από τα οποία είναι μέρος μικρών νησιωτικών συμπλεγμάτων.

Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι η ελληνική κυριαρχία εκτείνεται μόνο σε εκείνα τα νησιά του Αιγαίου τα οποία αναφέρονται ονομαστικά στα κείμενα των Συνθηκών με τις οποίες αυτά παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα, ότι υπάρχουν δηλ. περιοχές «ακαθορίστου κυριαρχίας», των οποίων το καθεστώς εκκρεμεί και οι δύο χώρες θα πρέπει να καταθέσουν τα νομικά τους επιχειρήματα, προκειμένου να επιλυθεί το «πρόβλημα».

Η τουρκική αμφισβήτηση δεν περιορίζεται μόνο στο ανατολικό Αιγαίο και σε νησιά που βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τις Μικρασιατικές ακτές, αλλά αφορά ακόμη και κάποια που απέχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα από τα τουρκικά παράλια.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι νησίδες «Καλόγεροι» σε απόσταση 26 ναυτικά μίλια βορειοανατολικά της Άνδρου. Είναι δύο βράχοι στη μέση του Αιγαίου, χτυπιούνται ανελέητα από τα κύματα και τους θυελλώδεις ανέμους, η ιστορία τους βρίθει από δοξασίες και μύθους για πειρατές και μοναχούς που έζησαν πάνω σ΄ αυτούς και παρά το μικρό τους μέγεθος συνιστούν περιοχή τεράστιας εθνικής σημασίας.

O Μεγάλος Καλόγερος έχει έκταση 6 στρέμματα και μήκος ακτών 302 μέτρα.

Σε απόσταση 1.400 μέτρων προς τα βορειοανατολικά ο Μικρός Καλόγερος έχει έκταση 1,8 στρέμματα, μήκος ακτών 237 μέτρα και ύψος μόλις ένα μέτρο.

Περιβάλλεται από αβαθή ύδατα που φτάνουν μερικές δεκάδες μέτρα προς τα νότια.

Η θέση των βράχων αυτών, στο μέσο περίπου του Αιγαίου, σε αρκετή απόσταση από τα πλησιέστερα νησιά προσδίδουν σ’ αυτούς εξαιρετική σπουδαιότητα.

Αποτελούν σημαντικό παρατηρητή¬ριο σε ζωτικό σημείο του Αιγαίου Πελάγους για τον έλεγχο των πλοίων που διέρχονται από τη περιοχή. Αυξάνουν κατά 6 ναυτικά μίλια τα ελληνικά χωρικά ύδατα γύρω από αυτούς και έτσι μειώνεται το εύρος των υδάτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τη διεθνή ναυτιλία.

Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας τα τουρκικά αεροσκάφη παραβιάζουν τον ελληνικό εναέριο χώρο κατά προτίμηση στα νησιά Λήμνος, Σαμοθράκη και ακολουθούν τα υπόλοιπα νησιά και νησίδες που συμπεριλαμβάνονται στη λίστα EGAYDAAK.

Επιπροσθέτως, οι βραχονησίδες Καλόγεροι, συνιστούν σημείο ιδιαίτερης προτίμησης και δεν υπάρχει τουρκική παραβίαση σε καθημερινή σχεδόν βάση που να μην περιλαμβάνει απαραιτήτως τους βράχους αυτούς.

Ποιος είναι ο λόγος αυτής της προτίμησης και τι κάνει καθημερινά η Τουρκία; Επανέρχεται στην ουσία με τον πιο σαφή τρόπο στη ΝΟΤΑΜ 714 με την οποία είχε επεκτείνει το 1974 τη δικαιοδοσία του FΙR Κωνσταντινούπολης.

Οι βραχονησίδες αυτές καθορίζουν επακριβώς την οριογραμμή των διεκδικήσεων της Τουρκίας, δηλαδή τον 25ο μεσημβρινό, που αποτελεί το μέσον του Αιγαίου. Ο 25ος Μεσημβρινός είναι μία κάθετη γραμμή που ξεκινά από τα δυτικά της Ξάνθης (στα παράλια του Νέστου Ποταμού), διασχίζει τη Λήμνο, περνά από τα νησιά Καλόγεροι, συνεχίζει στην Τήνο και καταλήγει στο Ηράκλειο της Κρήτης, χωρίζοντας το Αιγαίο στη μέση.

Όπως είναι κατανοητό, ο στρατηγικός στόχος της Τουρκίας είναι η συνδιαχείριση και συνεκμετάλλευση των ενεργειακών αποθεμάτων που πιθανόν υπάρχουν στο Αιγαίο και κατ΄ επέκταση στη Ν.Α. Μεσόγειο. Το 2010 επί κυβερνήσεως Γ. Παπανδρέου η ελληνική πλευρά είχε έλθει κοντά με την τουρκική για μια συμφωνία «συνεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και της συνδιαχείρισης σε επίπεδο ελέγχου και άμυνας».

Ο τότε Τούρκος υπουργός Ε. Μπαγίς, είχε δηλώσει : «Η άποψή μου είναι ότι μπορούμε να ψάξουμε μαζί στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου και να εξορύξουμε το πετρέλαιο, που πιθανόν να υπάρχει. Έτσι, θα προκύψει πλούτος και αφθονία και για τις δύο χώρες.

Συνεκμετάλλευση 50-50 του Αιγαίου. Ας βρούμε πετρέλαιο, ας βγάλουμε λεφτά, ας τα μοιραστούμε κι έτσι οι πλατφόρμες του πετρελαίου να αποτελέσουν πλατφόρμα για λύση. Πρέπει να μετατρέπουμε τις κρίσεις σε ευκαιρίες».

Η προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας αυτού του είδους θα ήταν μια συνέχεια του Συμφώνου της Μαδρίτης του 1997, μετά την κρίση των Υμίων, όταν ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, συνυπέγραψε πλαίσιο αρχών με τον Ντεμιρέλ με την οποία παραχωρήθηκε στην Άγκυρα ένα μοναδικό δώρο: «Η Ελλάδα αναγνώριζε στην Τουρκία ότι έχει ζωτικά συμφέροντα στο Αιγαίο.»

Η υιοθέτηση μιας διευθέτησης που να περιλαμβάνει συνδιαχείριση – συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο όπως είναι κατανοητό εμπεριέχει σημαντικούς κινδύνους για τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Αυτό αποτυπώνεται από την τακτική της Άγκυρας με τις περιοχές που δεσμεύει, στις οποίες ουσιαστικά επιχειρείται περικύκλωση και αποκλεισμός, γεγονός που σε μια συμφωνία όπως αυτή που προαναφέρθηκε θα συμβεί σε μόνιμη βάση.

Αυτό που θα προκύψει ουσιαστικά θα είναι η επαναχάραξη των συνόρων, με σοβαρές επιπτώσεις στην ίδια την άμυνα και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας και πλήρη ανατροπή του status quo στο Αιγαίο.

Το ανησυχητικό είναι ότι ενώ η Τουρκία καθημερινά αυξάνει την αναθεωρητική της στρατηγική σε λεκτικό και σε επιχειρησιακό επίπεδο, προκειμένου να νομιμοποιήσει τα τετελεσμένα στο Αιγαίο, η ελληνική πλευρά απασχολημένη από τη δημοσιονομική κρίση αρκείται σε ανακοινώσεις ρουτίνας και «ψευτοτσαμπουκάδες».

 militaire.gr